در فاصله سال هاي 1966-1967 از چند ديوارنگاره در کنار کاوديوار (تاقچه محرابي) در تالار اصلي اتاق 1، بخش 22، در پنجکنت پرده برداشته شد. در اين ديوارنگارهها، بخشهايي از قصهاي ناشناخته در صحنههاي متوالي به تصوير درآمده است. در صحنه نهايي، پيروزي قهرمان داستان در برابر دروازه دژي ترسيم شده است. روي اين دژ، کتيبهاي به زبان سغدي، مشتمل بر 12 سطر نوشته عمودي، قرار دارد. متن کتيبه در شرح ماجراي قصه است که به احتمال بسيار به حلقه داستاني ذونک تعلق دارد. در اين پژوهش، پس از قرائت متن سغدي اين کتيبه، آوانوشت و برگردان فارسي آن ارائه خواهد شد. در پايان، سبک خاص ديوارنگارههاي سغدي به اجمال بررسي ميشود.
نویسنده کتاب ادبیات شفاهی مردم آذربایجان در مورد این کتاب میگوید: خلق آذربایجان نیز مانند دیگر خلقهای جهان، دارای گنجینه پایان ناپذیری از ادبیات فولکلوریک می باشد. این نوع از ادبیات که طی قرون و اعصار متمادی به وجود آمده، آئینه تمام نمای زندگی مادی و معنوی مردم این سامان بوده و با مطالعه آن میتوان درباره گذشته پرفراز و نشیب مردم رزمنده تصویر روشنی به دست آورد. مردمی که تا توانسته شمشیر زده و هرگاه که نتوانسته با شمشیر زبان به جنگ بیدادگران شتافته است...
از آنجا که فرهنگ در پویه تاریخ شکل میگیرد، در ابتدای کار نظری گذرا بر شاهرود و پویه تاریخ افکنده شده است. در این دیدگاه سفرهای گوناگون، کتب تاریخی، شواهد باستانشناسی و سایر اسناد به کمک مؤلف آمده است. آثار تاریخی نیز در این راستا بیتأثیر نبوده و از گذر آنها نظری بر جغرافیای شاهرود انداخته شده است. سپس گام به قلمرو اصلی کتاب گذاشته شده و از ادبیات شفاهی شروع شده و با ذکر چند نمونه از افسانههای شاهرود، به دنیای مثلها وارد شده است. در این کتاب در ابتدای هر فصل مقدمهای تحقیقی برای اطلاع بیشتر خواننده آورده شده است.
زبان سغدی از نظر تنوع و حجم ادبیات مکتوب، مهمترین زبان ایرانی میانه شرقی است که بررسی و مطالعه آثار آن در آغاز قرن بیستم و با کشف گنجینه تورفان آغاز شده است. هدف از این کتاب، در مرحله نخست، شناساندن بیشتر زبان سغدی و سپس بازشناساندن فلسفه و آیین بودا و اصطلاحات خاص آن آیین از طریق این زبان دوره میانه و خویشاوند زبان فارسی و از طریق اصطلاحاتی است که مترجم سغدی زبان در مقابل آنها به کار برده است.
فرهنگی غنی و گسترده که از حدود هزاره دوم پیش از میلاد دشتهای میان سیحون و جیحون را در اختیار خود گرفته بوده است و این همه فرهنگ ما و بخشی از فرهنگ ایرانی است. پس دریابیم فرهنگ غنی، گسترده، پربار و هنوز کم شناخته شده ایران را. و دست دکتر بدری قریب را صمیمانه بفشاریم که برشناخته شدن بخشی از این فرهنگ چنین همت بلند را به کار گرفته است. آیا جای آن نیست که بار دیگر انتشار کتاب فرهنگ سغدی، پژوهشی این چنین ارزنده را به جامعه دانشپژوهان فارسی زبان تبریک بگویم؟ در این فرهنگ، سرواژههای سغدی با معادل فارسی و انگلیسی آمده است. این واژهنامه در جهان زبانشناسی تاریخی کاری منحصر به فرد است. کتاب، گنجینه عظیمی از واژهها و ترکیبات زبان سغدی را در اختیار پژوهشگران این زبان و دیگر زبانهای کهن ایرانی و رشتههای وابسته میگذارد و میتوان آن را به مثابه ابزار اصلی برای مطالعات زبانهای ایرانی به کار برد.