عرصه بيکران ادبيات داستاني جهان در بردارنده مضامين و عناصري گوناگون از انواع رايج ادبي (حماسي، پاي داري، غنايي، عرفاني و...) است. در اين ميان ادبيات غنايي به عنوان يکي ازکهنترين گونه شعر، طيفي وسيع از عواطف و احساسات بشري را دربر ميگيرد. در نتيجه سخن وراني بسيار در اين عرصه داد سخن راندهاند. در ميان اديبان ما نظامي گنجوي به عنوان يکي از ستارگان درخشان ادبيات کلاسيک ايران از جهت سرودن داستانهاي عاشقانه، بزمي و ساقينامه، از منزلتي والا برخوردار است. در ميان آثار وي، سه منظومه «خسرو و شيرين»، «ليلي و مجنون» و اثر گران قدر داستاني «هفتپيکر»، از جمله مهمترين آثار غنايي ادبيات فارسي بشمار ميرود که با توجه به ساختار و بنمايههاي داستاني هر يک، ميتوان آنها را مطابق با اصول و موازين ساختارگرايي مورد نقد و بررسي قرار داد. در اين پژوهش، دو گنبد از منظومه هفتپيکر به عنوان نمونهاي از دل انگيزترين و زيباترين منظومههاي حماسي ـ غنايي مورد تحليل ساختاري قرار خواهد گرفت، براي اين منظور ابتدا به مباني نظري و توريک پيرامون مقوله روايتشناسي و ريختشناسي يا مورفولوژي و کارکردهاي پراپ در عرصه شکلشناسي ميپردازيم و در ادامه پس از اشارهاي به منظومه هفتپيکر به تحليل ساختار روايي اين دو قصه بر اساس مدل روايي ولاديمير پراپ (ريختشناسي قصه) خواهيم پرداخت، بنابراين ابتدا قصه پيکر اول، يا «داستان شهر مدهوشان و پادشاه سياه پوش»، و قصه پيکر ششم يا «داستان خير و شر» را به لحاظ تحليل ساختار روايي، ريختشناسي، و نقش مايهها و شخصيتهاي هر يک مورد بررسي قرار ميدهيم و سپس به قياس آنها با هم از نظر بررسي کارکردها، نقش مايهها و شخصيتهاي هر يک ميپردازيم.
بزرگ علوی از دوستان نزدیک هدایت و یکی از اعضای گروه معروف به « ربعه » بود . او در یک خانواده تجارت پیشه به دنیا آمد . بعد برای ادامه ی تحصیل به آلمان رفت و دوره دبیرستان و بخشی از تحصیلات دانشگاهی خود را در آنجا به پایان برد. علوی پس از مراجعت به ایران با صادق هدایت ، نویسنده برجسته مکتب جدید داستان نویسی ایران در سال 1309 آشنا شد . این دو به اتفاق نویسنده دیگری به نام ش.پرتو ، « انیران » را در سال 1310 نوشتند که شامل سه داستان بود . هدایت « سایه مغول » و علوی « دیو » را که درباره هجوم اعراب به ایـران بود نوشت . بزرگ علوی در همان ایام ، داستان بادسام را نوشت و با کمک صادق هدایت آن را توسط محمد رمضانی مدیر کتابخانه شرق ، در تهران به چاپ رساند. بزرگ علوی نخستین چهره ی انتخابی دکتر ارانی برای انتشار مجله دنیا بود . در این مقطع حدود سه سال از دیدار و آشنایی جدیدشان در ایران می گذشت . پس از پیوستن ایرج اسکندری به آنان ، نخستین شماره مجله ی دنیا را در یکم بهمن 1312 در تهران منتشر کردند. علوی یکی از سه عنصر تحریریه این مجله بود . هدف اساسی و عمده مجله دنیا که به صورت قانونی و علنی منتشر می گردید ، روشنگری و آشنا کردن دانشجویان و جوانان ایرانی با آخرین دستاوردهای دانش ، صنعت ، فن و هنر جهان آن روز بود . این مجله نه تنها فاقد هرگونه سمت گیری حزبی بلکه هیچگونه موضع گیری صریح سیاسی علیه حکومت وقت ایران نداشت. بعد از انتشار چندین شماره مجله دنیا در اردیبهشت 1316 اداره شهربانی و امنیتی وقت ایران ، این جریان را به عنوان یک جریان کمونیستی وابسته به کمینترن تلقی کرد و با پرونده سازی که توسط رئیس شهربانی وقت سازماندهی شده بود ، ( بعد از سقوط حکومت رضاشاه این موضوع روشن گردید ) همه فعالان این گروه که بعدها به نادرست « گروه 53 نفر » یاد شدند ، تخت عنوان فعالیت کمونیستی و براندازی حکومت وقت متهم و به حبس های طولانی مدت از 3 تا 10 سال محکوم شدند . در این جریان بزرگ علوی به 7 سال زندان محکوم شد ، ولی در مهرماه سال 1320 با برکناری رضاشاه بعد از چهار سال و نیم از زندان آزاد گردید . بعد از سقوط دولت مصدق در سال 1331 علوی به اروپا رفت و مجدداً در آلمان به حالت تبعید فعالیت های علمی و ادبی خود را ادامه داد . از این سال تا انقلاب اسلامی آثار او در ایران اجازه ی انتشار نداشت . در سال 1357 پس از پیروزی انقلاب اسلامی یک چند در ایران زیست و بار دیگر به آلمان بازگشت تا اینکه در سن 92 سالگی در تاریخ 17 فوریه 1997 برابر با 28 بهمن ماه 1375 بعد از دو هفته بیماری در شهر برلین آلمان درگذشت و بنابر وصیت در قبرستان مسلمانان در کنار پدرش در شهر برلین دفن گردید .
موضوع مورد بررسی ما حکایت کوتاه توبه ابراهیم ادهم است که از چهار متن انتخاب شده؛ کشف المحجوب هجویری غزنوی (قرن پنجم هـ.ق)، طبقات الصوفیه خواجه عبدالله انصاری (قرن پنجم هـ ق)، ترجمه رساله قشیریه از مؤلفی نامعلوم (قرن ششم هـ ق) و شرح تعرف مستملی بخاری (قرن پنجم هـ ق). روایتشناسی، رویکرد اصلی این مقاله است. ابتدا هر چهار متن را به تعدادی گزاره تقسیم و آنها را براساس رمزگانهای متفاوت، دستهبندی و در چارچوب ساختار روایی با یکدیگر مقایسه کردیم تا بدین وسیله ویژگیهای روایی آنها را کشف کنیم. در واقع به بررسی «سبکشناسی روایت» در چهار قطعه بسیار کوتاه از این متون پرداختهایم.
نویسنده در این کتاب چرایی و چگونگی پیدایش و گسترش مجموعههای نسخ خطی اسلامی را در غرب بررسی کرده و نشان داده که وجود هر مجموعه از نسخ خطی در این کشورها، بازتابی است از رویکردی مشخص به جهان اسلام و روشنگر انگیزههایی است که الهامبخش گردآورندگان آنها بوده است. در این کتاب مجموعههای مخطوطات اسلامی در ده کشور ایرلند، بریتانیا، دانمارک، آلمان، فرانسه، هلند، ایتالیا، اسپانیا، کانادا و ایالات متحده آمریکا بررسی و در قالب هشت فصل ارائه شده است.
بسیاری از نویسندگان عرب، اهداف و فعالیتهای صهیونیسم را در فلسطین در آثار مذهبی مورد بحث قرار دادند و نظریات پارهای از آنان بسیار ارزشمند بود. از جمله تفسیر «نجیب عازوری» از تبدیل کشمکش تازه به وجود آمده به مبارزهای جدی بین نهضت صهیونیسم از یکسو و بیداری ملت عرب از سوی دیگر و همچنین پیشبینی او که این کشمکش تا پیروزی نهایی یکی از طرفین ادامه خواهد یافت. در این کتاب به مسئله فلسطین و شعر معاصر عرب در شش فصل پرداخته شده است.