کتابخانه مجازی ادبیات

ساخت زبان، مبحثی است که قواعد و ساختمان زبان را مورد پژوهش قرار می دهد. این پژوهش، زبان را آن گونه که هست نه آن گونه که بوده یا باید باشد، می بیند و قوانین ساختار آن را که مبتنی بر گفتار است می شناساند. دستور هر زبان از سه دسته عمده قواعد آوایی، معنایی و نحوی تشکیل شده است که اینها (آوا- معنا- نحو) ساختمان هر زبان را تشکیل می دهد. ممکن است فردی صرف و نحو یک زبان را بداند اما نتواند آن را به کار ببرد یا در مقابل درک جمله های آن زبان ناتوان بماند. در اینجا نکته حائز اهمیت، درک ساختار آن زبان است، اگر فرد درک درستی از ساختمان زبان داشته باشد این مشکل برای او آسان می گردد. در کتاب ساخت زبان فارسی که احمد ابومحبوب در دوازده فصل آن را به طبع رسانده، سعی شده تا حد زیادی درک و ساختار زبان آسان شود. تاریخ اولین چاپ این اثر، در سال 1375 توسط نشر میترا بوده است که با رسیدن به چاپ سوم در سال 1383، ‌نویسنده به موفقیت تسهیل مطالب نایل امده است.

در این پژوهش، ضمن بیان اهمیت اختصار‏سازی و ویژگی‌های آن در زبان فارسی، با ذکر نمونه‌هایی از خط میخی فارسی باستان و خط پهلوی، قدمت این فرایند واژه‌سازی را در زبان‌های ایرانی نشان داده‌ایم و با معرفی دو اصل اقتصاد و کم‌کوشی و رابطۀ آنها با زبان، و نیز بیان دیدگاه زیف (1949) و مارتینه (1962)، این فرایند را توجیه‌پذیر دانسته‌ایم. اصل اقتصاد نقش بسیار مهم و تعدیل‌کننده‌ای در زبان دارد؛ به طوری که هر‏گونه تغییر غیر‏اقتصادی که در صرف انرژی و تلاش، هزینۀ زیادی را بر نظام تحمیل کند و مانع فهم باشد، به‏ طور خودکار حذف و یا از آن اجتناب می‌شود. طبیعت اقتصاد، معیاری برای تنظیم تمامی جنبه‌های رفتار بشری است و اصل کم‌کوشی آن را کنترل می‌کند. در یک فرایند پویا مثل تغییر زبانی، کلمه‌ها پیوسته در‏ حال کوتاه‌شدن، پس‌و‏پیش شدن، حذف‌شدن، قرض‌گیری و دگرگونی معنایی هستند. این رخداد در تمامی زبان‏‌ها طبیعی است و زبان فارسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این مقاله، با ذکر نمونه‌هایی از اختصار‏ات حک‌شده بر سکه‌های ایران باستان و اختصار‏ات هُزوارشی نشان می‌دهیم که جدّ زبان امروزی ما از این فرایند واژه‌سازی به خوبی بهره می‌گرفته است.

بررسي سرچشمه افكار و و انديشه‌هاي متفكران بزرگ و تعيين ميزان و چگونگي اقتباس ايشان از نوشته‌هاي پيشينيان، ما را در شناخت هر چه بيشتر بنمايه‌هاي فكري آنان كمك مي‌كند. مسلم است كه جستجوي تمامي مآخذ و آبشخورهاي فكري نويسنده ممكن نيست اما جستجو در اين باره تا حد امكان مي‌تواند زيربناي تفكرات او را آشكار مي‌كند. حوزه اين پژوهش، ميزان و چگونگي تاثيرپذيري غزالي در ركن عبادات از آثارپيشينيان از جمله اللمع في التصوف، قوت القلوب، حقايق التفسير، شرح تعرف، رساله قشيريه، كشف المحجوب است.