کتابخانه مجازی ادبیات

خسرو (کسری) انوشیروان یکی از بزرگ‌ترین پادشاهان ایران در عصر ساسانی است که دست به اصلاحات گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی زد و به عادل «دادگر» در متون مشهور گردید. نام او در متون دورة اسلامی بیش از هر پادشاه دیگر ساسانی به دلیل پندها و اندرزها و یا فرامین و دستورهای شاهانه باقی مانده است. همچنین دستورنامه‌هایی از وی گردآوری شده که به صورت پرسش و پاسخ از او در خصوص مسائل مختلف است. این دستورنامه‌ها از منابع مختلف دورة ساسانی و به زبان پهلوی گردآوری شده‌اند و در عصر اسلامی به عربی و سپس در عصر شاه‌عباس دوم صفوی از عربی، به فارسی برگردانده شده‌اند. در جواب‌های پادشاه می‌توان درایت، سیاستمداری، و عدالت وی را دریافت. این کتاب شامل 173 دستورنامه از وی در قالب پرسش و پاسخ است. از میان مطالب این دستورنامه‌ها می‌توان آداب و رسوم آن زمان و شیوة سیاست و حکومت توام با عدالت انوشیروان را دریافت.

واج‌های خط پهلوی زبان پارسی از 4 واکه‌دار (مصوت)، 4 واکه‌دار مرکب و 2 هجای مرکب و 19 هجای ساده و یک نشانه سکون و 3 علامت آهنگی (صوتی) تشکیل شده که در مجموع به 33 نشانه می‌رسد. در این کتاب نویسنده ابتدا نگاهی به زبان‌شناسی و زبان‌های ایرانی انداخته و سپس در بخش بعدی درباره خط میخی، پهلوی و اوستا بررسی مختصری انجام داده است. در ادامه و در بخش اصلی به خط پهلوی و نویسه‌ها و دستور زبان آن پرداخته شده است.

زبان سغدی از نظر تنوع و حجم ادبیات مکتوب، مهم‌ترین زبان ایرانی میانه شرقی است که بررسی و مطالعه آثار آن در آغاز قرن بیستم و با کشف گنجینه تورفان آغاز شده است. هدف از این کتاب، در مرحله نخست، شناساندن بیشتر زبان سغدی و سپس بازشناساندن فلسفه و آیین بودا و اصطلاحات خاص آن آیین از طریق این زبان دوره میانه و خویشاوند زبان فارسی و از طریق اصطلاحاتی است که مترجم سغدی زبان در مقابل آنها به کار برده است.

فرهنگی غنی و گسترده که از حدود هزاره دوم پیش از میلاد دشت‌های میان سیحون و جیحون را در اختیار خود گرفته بوده است و این همه فرهنگ ما و بخشی از فرهنگ ایرانی است. پس دریابیم فرهنگ غنی، گسترده، پربار و هنوز کم شناخته شده ایران را. و دست دکتر بدری قریب را صمیمانه بفشاریم که برشناخته شدن بخشی از این فرهنگ چنین همت بلند را به کار گرفته است. آیا جای آن نیست که بار دیگر انتشار کتاب فرهنگ سغدی، پژوهشی این چنین ارزنده را به جامعه دانش‌پژوهان فارسی زبان تبریک بگویم؟ در این فرهنگ، سرواژه‌های سغدی با معادل فارسی و انگلیسی آمده است. این واژه‌نامه در جهان زبان‌شناسی تاریخی کاری منحصر به فرد است. کتاب، گنجینه عظیمی از واژه‌ها و ترکیبات زبان سغدی را در اختیار پژوهشگران این زبان و دیگر زبان‌های کهن ایرانی و رشته‌های وابسته می‌گذارد و می‌توان آن را به مثابه ابزار اصلی برای مطالعات زبان‌های ایرانی به کار برد.