کتابخانه مجازی ادبیات

یکی از فرهنگ‌های معروف زبان فارسی که در دوره دوم فرهنگ‌نویسی در هند نوشته شده، «بهار عجم» تألیف لاله‌تیک چندبهار است. تذکره‌نویسان درباره زندگی او سخن چندانی نگفته‌اند. این کتاب از جمله فرهنگ‌های شعری است که حدود ده هزار از مفردات، مرکبات و عبارات و امثله فارسی را دربر دارد و اغلب آنها را بر اساس شواهد شعری معنی نموده است و بین آنها بعضی کلمات عربی و هندی که فارسیان در آن تصرف نموده و به صورت فارسی آورده‌اند، نیز دیده می‌شود. از ویژگی‌های این فرهنگ یکی از آن است که بسیاری از ترکیبات فارسی را به عنوان یک مدخل مستقل و غالباً با ذکر شواهد شعری و با استفاده از حدود 200 دیوان شعر و کتاب نثر شرح داده است.

کنایه واژه‌ای عربی است که در زبان فارسی نیز به کار می‌رود. هر گاه کلمه یا کلام طوری بیان شود که افزون بر معنی لفظی و حقیقی، معنای پوشیده‌ای نیز داشته باشد و مقصود همان معنای دوم مجازی باشد، از صنعت کنایه استفاده شده است. این کتاب از دو بخش عمده تشکیل می‌شود: گفتارهای تحلیلی درباره کنایه و فرهنگ کنایات. بخش اول شمال دیباچه‌ای بر علم بلاغت، پیش‌گفتاری انتقادی ـ تحلیلی درباره پیشینه کنایه، تعریف و شرح کنایه، گفتاری پیرامون کنایه و استعاره تمثیلی، بحثی درباره بلاغت و کاربرد کنایه در ادبیات فارسی با عنوان «چرا کنایه»، تقسیم‌بندی‌های کهن کنایه، کنایه در قلمرو زمان، ژرفاشناسی کنایه و .... است. بخش دوم فرهنگ الفبایی نمونه‌های متعددی از کنایات فارسی است که در حوزه شعر و نثر فارسی وارد شده‌اند.

این کتاب، مجموعه مقالات همایش بین المللی بزرگداشت یکصد و سی و دومین سال تولد علامه اقبال لاهوری است که شامل 98 مقاله درباره شعر و زندگی و آثار این شاعر بزرگپایه شبه قاره هند می باشد. علامه محمد اقبال لاهوری (1317 – 1256ش) شاعر، فیلسوف، سیاستمدار و متفکر مسلمان پاکستانی است که از چهار سالگی قرآن را آموخت و از پنج سالگی به یادگیری زبان اردو، فارسی و عربی روی آورد. او تحت تأثیر معلمش سید میرحسن، افکار و اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان را شناخت و به تشویق استادش رشته فلسفه را تا مقطع دکترا به پایان رساند. اقبال نخستین کسی بود که ایده یک کشور مستقل را برای مسلمانان هند مطرح کرد که در نهایت به ایجاد کشور پاکستان منجر شد. وی همچنین ندای بیداری اسلامی و بازگشت به هویت اصلی را سر داد و برای وحدت اسلامی و مبارزه با استعمار تلاش بسیاری کرد. با وجود تسلط او به زبان انگلیسی، زبان فارسی را برای شعرش انتخاب کرد. مثنوی اسرار خودی، رموز بیخودی، پیام مشرق، زبور عجم،‌ جاویدنامه،‌ مسافر، پس چه باید کرد ای اقوام شرق از سروده های اوست. این مجموعه در دو جلد به چاپ رسید که مقالات آن بر اساس نام نویسندگان به ترتیب الفبا مرتب شده است.