کتابخانه مجازی ادبیات

مولانا عبدالقادر دهلوی (عظیم‌آبادی) (1054 ـ 1133 هـ .ق) متخلص به بیدل، پسر میرز عبدالخالق عظیم‌آبادی هندوستانی، یکی از بزرگترین شاعران ادب پارسی است. در عظیم‌آباد (پتنا) زاده گشت و هم در آنجا به کسب دانش پرداخت. اصل او از ترکان جغتای ارلاس بود و ارلاس فبیله‌ای غیرمشهور از طوایف مغول است. اما آنچه بیدل را به ایران می‌پیوندد دین اسلام و زبان فارسی است. در آغاز جوانی به خدمت شاهزاده محمداعظم شاه، سومین فرزند اورنگ زیب درآمد و منصب لشکری یافت.

اين پژوهش، با بررسي پيوند ادبيات و هنر، درپي يافتن پاسخي براي اين پرسش است که دليل گستردگي اين پيوند در شعرهاي نظامي، به هنر شعر و شاعري برمي‌گردد ـ که قابليت جاي دادن ساير هنرها را در خود دارد ـ يا اينکه شاعر هنري به مانند نظامي، با آگاهي گسترده از هنرهاي گوناگون، اين گنجايي را در شعر ايجاد کرده است؟ ضرورت اين تحقيق، نياز پرداختن به مباحث ميان رشته‌اي و بينامتني است که امروزه در جامعه ادبي، فراوان احساس مي‌شود و سنجه ما در اين بخش، آميختگي و جريان‌سازي هنرها در شعر است و به همين دليل از برخي هنرها که تنها اشاره‌اي به آنها شده بود، گذشته‌ايم. آغاز پژوهش، بررسي ادبيات و هنر در مفهوم سنتي و خاص آن است و در ادامه با گريزي به تعريف هنر از ديدگاه نظامي، نمود هنرها در اشعار او برجسته مي‌شود.

اگرچه گرشاسب‌نامه اسدی طوسی کتابی حماسی است که شخصیت‌های اصلی آن را مردان مبارز تشکیل می‌دهند، حضور برجسته زنان را در آن نمی‌توان نادیده گرفت. در این پژوهش، تلاش بر این بوده است تا هویت زنان و نقش آنان در شکل‌گیری جریانات جامعه و مسایل مربوط به آنها با تکیه بر گرشاسب‌نامه بررسی شود. بخش اول، تحلیل شخصیت‌هایِ زن گرشاسب نامه را شامل می‌شود و در بخش دوم، مسایل مربوط به زنان، ازدواج و خانواده پیگیری شده است. نتیجه‌ای که از این تحقیق متصور بوده است، پاسخ‌گویی به برخی از شبهه‌های ایجاد شده در زمینه کم رنگ بودن نقش زنان در جامعه ایران آن زمان بوده است که مستندات متن، این شبهه‌ها را باطل می‌کند. نکته‌ای که نباید دور از چشم قرار گیرد، این است که گرشاسب‌نامه، کتابی حماسی است که موضوع آن، جنگ‌ها و هنرنمایی‌های پهلوانی است، بنابراین، بسامد بالای مسایل زنان در این کتاب، پویایی جامعه زنان را در آن عصر نشان می‌دهد.