در این پژوهش، با تحلیل فرایند‏های واجی ستاک گذشته در زبان فارسی بر‏حسب میزان پیچیدگی و تعداد قاعده‌هایی که برای تبدیل به ستاک گذشته، بر ستاک حال آنها انجام می‏شود، این فعل‏ها را به انواع تک‏قاعده‌ای، دو‏قاعده‌ای، سه‏قاعده‌ای و چهار‏قاعده‌ای تقسیم کرده‏ایم. در هر‏یک از این دسته‏ها، یک قاعده، از‏نوع ساخت‏واژی ستاک گذشته و بقیه، قاعده‌های آوایی هستند. پژوهش حاضر، بیانگر آن است که علاوه‏بر عناصر واج‏شناختی مانند محدودیت واجی، محدودیت واج‏آرایی در خوشه پایانی و محدودیت خوشه و هسته هجا، عنصر ساخت‏واژی نیز در شکل‏گیری ستاک گذشته، مؤثر است. این پژوهش، تعامل دو حوزه واج‏شناسی و ساخت‏واژه را نشان می‌دهد. در این جستار، نشان داده‏ایم که ستاک گذشته نشان‏دار، با افزودن عامل ماضی‏ساز ـ که به‏صورت tنمود می‌یابد ـ به‏دست می‌آید. با فرض‏کردن tبه‏جای Dدر این پژوهش، در مواردی که ستاک حال به همخوان بی‌واک ختم می‏شود، از اِعمال قاعده‌های بیشتر، جلو‏گیری کرده‏ایم. فرض جلو‏گیری از اِعمال قاعده بیشتر، دارای توجیه اقتصادی است. این مقاله نشان می‌دهد که تقسیم فعل‏های فارسی به دو دسته بی‌قاعده و با‏قاعده، نامعقول است، تشکیل ستاک فعلی در همه فعل‏های فارسی، نظام‏مند و دارای قاعده است و تفاوت این فعل‏ها در تعداد و نوع قواعدی است که بر آنها اعمال می‌شود.

منابع مشابه بیشتر ...

65df2b914395a.jpg

گلچینی از گفتارهای مختلف صدای آمریکا

کتاب حاضر به مناسبت ششمین سال تاسیس صدای آمریکا به زبان فارسی این مجموعه خواندنی را که متضمن گفتارهایی از برنامه های متنوع صدای آمریکاست به عنوان ارمغان نوروزی به شنوندگان صدای آمریکا تقدیم کرده است

64e0bdcfa656b.jpg

فرهنگ اصطلاحات علوم ادبی

ساجدالله تفهیمی

یکی از وجوه اهمیت زبان و ادب فارسی در شبه قاره پیوستگی عمیق زبان های ملی و محلی این منطقه با زبان فارسی است. تاثیرات عمیقی که زبان فارسی هم در زمینه واژه ها و اصطلاحات و هم در زمینه قواعد و دستور زبان بر زبان های رایج این منطقه داشته است، مورد تاکید و اذعان اهل فضل و ادب پاکستانی و سایر محققان بوده که در کتاب ها، سخنرانی ها و .... بدان پرداخته اند. این پیوستگی بویژه در ادبیات منظوم بیش از ادبیات منثور به چشم می خورد و به عنوان نمونه بافت و ترکیب شعر اردو و اصطلاحات و قواعد آن به روشنی میزان این تاثیرپذیری را نشان می دهد. بنابراین منابع و مآخذی که بتواند این رابطه و پیوند عمیق را نه فقط برای فارسی گویان و فارسی سرایان این خطه، بلکه برای اردو سرایان نیز روشن تر و معنی دارتر سازد، ضروری می نماید. چه بسا شاعر و نویسنده ای که اصطلاحی را شنیده است ولی معنی دقیق و کاربرد صحیح آن را در شعر و نثر نمی داند و به متون اصلی و مفصل هم یا دسترسی ندارد و یا از چنان تبحر و تسلطی در زبان فارسی برخوردار نیست که به راحتی بتواند از آنها معنی و کاربرد اصطلاح مورد نظر را دریابد...

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

5896d5d8b8603.PNG

مبانی و شرایط استفاده از تصویر در فرهنگ؛ تحلیل فرهنگ فارسی معین و آکسفورد

مهرزاد منصوری

در این مقاله به معیارهای استفاده از تصویر در فرهنگ‌ها و مبانی نظری آن، میزان استفاده از تصویر و مشخصات آن، تناسب محل درج تصویر و شیوه تشخیص تصویرهای مورد نیاز پرداخته شده است. متغیرهای مؤثر بر استفاده از تصویر، مانند نوع مخاطب، زمان نگارش فرهنگ، و یک‌زبانه یا دوزبانه بودن فرهنگ و همچنین چگونگی استفاده از تصویر در سه فرهنگ بررسی شده است.

کلیات/فرهنگ ها
مقاله
5884d439d0444.PNG

فعل‌های مرکب گروه حرف اضافه‌ای و شیوه درج آنها در فرهنگ‌های فارسی

مهرزاد منصوری

فرهنگ‌نویسی امروزه فعالیتی علمی و نظام‌مند است. به همین دلیل، سلیقه‌های شخصی نمی‌تواند جواب‌گوی نیازهای این حوزه از پژوهش‌های زبانی باشد. در این حوزه از دانش‌های متفاوتی بهره‌گیری می‌شود، که از جمله می‌توان به نحو، صرف، آواشناسی و واج‌شناسی اشاره کرد. یکی از مباحث مورد توجه در فرهنگ‌نویسی نحوه درج افعال مرکب و انضمامی و مشتقات مربوط به آنها است. یکی از اقسام این ترکیبات، ترکیبات گروه حرف اضافه‌ای و فعل است، مانند «از خود گذشتن»، «از کار بیکار شدن»، «از کار دست کشیدن» و مشتقات مربوط به آنها. مسئله مورد تحقیق در این پژوهش این است که آیا چنین افعالی باید به همین شکل و با قرار گرفتن حرف اضافه در آغاز مدخل شوند؟ در غیر این صورت، آیا این موارد باید همه پشت سر هم ردیف شوند یا اینکه مدخل‌های دیگری می‌تواند بین آنهاواقع شود. مثلاً آیا می‌توان واژه دیگری را بین «از خود گذشتن» و «از قلم افتادن» درج کرد؟ در هر مورد، مبانی علمی آن چه خواهد بود؟ این جستار می‌کوشد با تحلیل این‌گونه افعال پاسخ‌هایی قابل دفاع برای سوالات فوق پیدا کند.

کلیات/فرهنگ ها دستور زبان/دستور زبان فارسی
مقاله