کتابخانه مجازی ادبیات

تذکرةالاولیاء کتابی عرفانی است به نثر ساده و در قسمت‌هایی مسجع، که در شرح احوال بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توسط فریدالدین عطار نیشابوری به فارسی نوشته شده‌است. تذکرةالاولیاء کتابی درباره زندگی، حالات، اندیشه‌ها و سخنان عارفان و مشایخِ تصوف است، و به ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمت‌آمیز صوفیان بزرگ می پردازد.این کتاب مشتمل است بر مقدمه و ۷۲ باب که هر باب به زندگی یک صوفی پرداخته است و در ابتدای هر باب سخنانی مسجع در تمجید و ثنای صوفی بیان شده و سپس سخنان و داستان ها درباره صوفی آورده شده است.نخستین باب به حالات و سخنان جعفر صادق اختصاص یافته‌است، و باب هفتاد و دوم به حسین بن منصور حلاج .

این مجموعه شرح، حاصل تحقیق و تتبع فراوان و گسترده در بسیاری شروح معتبر و برجسته مثنوی و آثار ارزشمند تصوف و کلام و فلسفه و فقه و تفسیر و ادب پارسی و عربی است. از مزایای دیگر آن می توان از به دست دادن مآخذ داستان های مثنوی و تعریف فراخور شرح از اصول مهم و عمده تصوف و فلسفه و کلام و فقه و شرح لغات و تعبیرات و مصطلحات و حرکت گذاری بر روی کلمات دشوار و نیز شرح اعلام آن یاد کرد. اشتمال این کتاب بر بسیاری فواید علوم عقلی و نقلی و ادبی راهنمای بس سودمندی است در کار مطالعات و پژوهش بعدی خواننده علاقه مند به تصوف و عرفان اسلامی و ادب فارسی. در این مجموعه، مرحوم استاد فروزانفر دفتر اول را تا جزو سوم شرح کرده اند، و ادامه شرح را تا پایان دفتر ششم، استاد دکتر شهیدی به عهده گرفته اند. جلد ششم، اختصاص به شرح دفتر پنجم دارد و دربردارنده مطالبى همچون پاک كردن آب همه پليدى‌ها را؛ عطاى حق متوقف بر قابليت نيست؛ قصه اياز؛ قصه حيله روباه براى كشيدن الاغ به‌سوى شير و... است.

مجله «تحقیقات فارسی» از گروه فارسی «دانشگاه دهلی»، شهر دهلی، هندوستان به زبان فارسی، سالی یک‌بار منتشر می‌شود. در سال 2022 «ویژه‌نامه مطالعات سعدی» را منتشر نموده است. فهرست مقاله‌ها بدین ترتیب است: «سخن آغاز»/ ویراستار؛ «معرفی ترجمه بوستان از ظهور بخش به زبان هندی»/ علیم اشرف خان؛ «خیابان گلستان آرزو»/ راجَندر کُمار؛ «معرفی (باغ اردو) ترجمه گلستان سعدی از میرشیرعلی افسوس»/ مهتاب جهان؛ «بررسی مختصر طرز نگارش شرح بوستان به نام (انهار الاسرار)»/ علی‌اکبر شاه؛ «بررسی و تحلیل ژانر ادبی زبان حال در آموزه‌های حکیمانه بوستان و گلستان سعدی»/ فرزانه اعظم لطفی؛ «بررسی تحقیق روزگار و آثار سعدی در تاجیکستان»/ عبدالفتاح حاجی‌اف؛ «تحلیل غزلیات سعدی بر اساس فضیلت شجاعت»/ مرتضی محسنی؛ «خدا در غزل عاشقانه سعدی»/ صادق مدرس زاده، رضا شجری؛ «آه دردآلود سعدی پژوهشی در غزل غنایی سعدی شیرازی»/ حمیدرضا ئویدی‌مهر؛ «روان‌شناسی جبر و اختیار در کلام سعدی»/ علیرضا صادقی؛ «سعدی ِمعلم؛ تعلیم و تربیت از دیدگاه سعدی با تکیه بر قصاید مفاخرات سعدی»/ جواد جلایرنیا، زکیه ریحانی، سارا نظام‌دوست، محمدامیر مشهدی؛ «مَهاتما شیخ سعدی: معرفی کتابی نوشته پریم چَند»/ ضیاء الرحمان؛ «گزارشی درباره (بهار گلستان)»/ خورشید احمد؛ «مقالات مطالعات سعدی در مجله (معارف)»/ نازنین؛ «معرفی فرهنگ‌نامه گلستان از فرانسیس گلادوین»/ رضیه سلطانه؛ «نگاهی به تراجم (گلستان سعدی) در زبان هندی»/ محمد عامر؛ «پیشنهادی برای پرهیز از بازنشرهای غیرانتقادی (با تأملی در چاپ‌ها و شرح‌های بوستان سعدی)»/ داود پورمظفری؛ «بررسی نماد و نقش پرندگان در آثار سعدی»/ معصومه کیان‌پور؛ «طنزهای انتقادی در غزل‌های سعدی نسبت به صوفیان ریایی»/ زینب طاهریان؛ «گلستان کتابی از مسجد تا دانشگاه در افغانستان»/ سمیه رامش؛ «ارتباط خدا و انسان از دیدگاه سعدی»/ زهرا قزلسفلی؛ «(ریاحین بستانگه)؛ ترجمه منظوم گلستان سعدی»/ مهدی ییلاقی؛ «بررسی توازن واژگانی در بوستان سعدی»/ بهنام کیانی شاهوندی، یعقوب کیانی شاهوندی؛ «سیاست در اندیشه سعدی»/ عبدالمقیم نجرانی؛ «مطالعه تطبیقی گلستان سعدی و ترجمه سنسکریت آن به نام (سادنه پشپلوکه)»/ چَندَر گُپت بهارتیه.

محمد مسعود دهاتی از نویسندگان روشنفکر دوره رضا شاه است که بیشتر نظر به اصلاح جامعه داشته و تغییر اوضاع زندگی جوانان را خواستار بوده است. طرح گوشه‌ای از زندگی شخصی او، همچنین نقد و بررسی آثارش موضوع کار این مقاله است. نثر مسعود دهاتی بیشتر روزنامه‌ای است و او بیش از آنکه نویسنده موفقی باشد، روزنامه‌نگار و سرمقاله‌نویس قابلی است. با این حال از نظر اندیشه و دید عمیق اجتماعی داستان‌های او جایگاه ویژه‌ای در میان آثار داستانی آن دوره دارد.