کتابخانه مجازی ادبیات

بر پایه معنی‌شناسی تاریخی سنجشی، سرگذشت «وام‌واژه»ها را نیز ـ مانند واژه‌های ناب و نژاده در زبان ـ می‌توان کاوید و بررسید و به دست داد. بدین‌سان چگونگی راه بردن واژه از زبانی به زبان یا زبان‌های دیگر آشکار خواهد شد و دگوگونی‌هایی که واژه در گشت‌وگذار خویش یافته است، پدیدار. یکی از وام‌واژه‌های ایرانی در زبان‌های تازی و اروپایی که سرگذشتی شگفت داشته، واژه «گنج» است. در این جستار سرگذشت معنی‌شناختی آن به دست داده شده است.

هوشنگ ابتهاج متخلص به (ه.ا. سايه)، از غزل سرايان نامي معاصر است. توجه وي به غزل سبک عراقي و موفقيت او در پيروي از طرز غزل بزرگترين شاعر اين سبک، حافظ شيزازي، سبب شده است تا وي را «حافظ زمانه» بنامند. يکي از برجستگي‌هاي ويژه ساختار صوري غزل‌هاي او، در سطح توازن‌آوايي است؛ بدين مفهوم که ابتهاج با استفاده از تکرارهاي واجي و هجايي، نظام موسيقايي برجسته‌اي در شعر خويش پديد آورده است که اين امر از يک سو به دليل آشنايي وي با شعر حافظ و پژوهش دهساله او بر ديوان وي است و از ديگر سوي از تسلط وي در موسيقي وا آشنايي‌اش با بساي ري از موسيقي دانان بزرگ معاصر چون «مشکاتيان»، «لطفي» و «شجريان» ناشي مي‌شود. در اين نوشتار سعي بر آن است تا به بررسي توازن‌آوايي و نظام موسيقايي حاصل از آن، که در ساختار صوري (روساخت) زبان قابل طرح و بررسي است، پرداخته شود و از آنجا که تاثيرپذيري ابتهاج، از طرز غزل حافظ، به ويژه در اين مقوله، امر آشکاري است، کوشش شده است تا اين بررسي با مقايسه‌اي ميان غزل حافظ و ابتهاج همراه باشد.

ادیبان کُرد همواره شعر فارسی را به دیده اعجاب و تحسین نگریسته و از آن متأثر بوده‌اند. نمودهای گوناگون این تأثیرپذیری را در قالب تضمین، ترجمه و صورخیال مشابه و مضامین مشترک می‌توان دید و از این میان، شعر حافظ بیش از دیگر اشعار مورد توجه ایشان بوده است. در این مقاله پس از مقدمه‌ای درباره تأثیرپذیری ادیبان کُرد از شعر فارسی، به ناری، شاعر عار فمسلکی که در همین سده‌های اخیر می‌زیسته، پرداخته‌ایم. برای ترسیم خطوط چهره حافظ در دیوان شاعر کُرد، ابتدا به سراغ موضوعات و مضامین و مفاهیم مورد علاقه دو شاعر رفته و در نهایت چهار مخمس ناری، که در آنها غزلیات حافظ را، تضمین کرده است، بررسی کرده‌ایم.