مطالعه و بررسي آيينهاي سوگواري در شاهنامه و مقايسه آن با آيين‌هاي سوگواري، كه از ديرباز در مناطقي از ايران برگزار مي‌شده است، نشان مي‌دهد كه ميان روايات داستاني شاهنامه و واقعيت‌هاي تاريخي درباره آيين‌هاي سوگ، شباهت‌هايي هست. در اين مقاله بر آنيم تا با بيان اموري كه در برخي شرايط مرگ در اين دو فضا رخ مي‌دهد، نخست با هشت دليل تاريخي صدق حضور آنها را در ايران باستان يادآور شويم و سپس به بررسي تناقض آنها با قوانين جدي و سختگيرانه مذهبي بپردازيم و در راستاي پي جويي دلايل اين تفاوت‌ها سه پاسخ احتمالي را مطرح سازيم: شمالي ـ شرقي‌بودن روايت‌هايي كه اين سوگواري‌ها در آنها موجود است. تاثير خداينامه‌هاي شاهي بر وقايع مربوط به سوگ در شاهنامه و يادآوري نقش زرتشت در تعديل بسياري از آيين‌ها و از جمله سوگواري‌هاي شديد در ايران باستان.

منابع مشابه بیشتر ...

65a2913487803.jpg

کتاب شاهنامه فردوسی: نثر: اساطیر - جلد اول (از پادشاهی کیومرث تا پایان کار فریدون)

علی شاهری

این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.

65772db43954d.jpg

حماسه رستم و سهراب

منصور رستگار فسایی

رستم و سهراب یکی از داستان‌های غم انگیز شاهنامه است و داستان مرگ سهراب جوان را به تصویر می‌کشد که بر اثر جنگ با رستم، به دست پدر کشته می‌شود. سهراب پهلوان افسانه‌ای در شاهنامه است که پدرش رستم و مادرش تهمینه دختر شاه سمنگان است. سهراب با سپاه تورانیان به نبرد ایران آمد و در جنگی تن‌به‌تن با رستم کشته شد، درحالی‌که همدیگر را نمی‌شناختند. تراژدی رستم و سهراب، تراژدی بی‌خبری است. کتاب حاضر شامل این عناوین است: فصل اول: حماسه ها، ساختار حماسه، خصوصیات عمده شعر حماسی فصل دوم: مختصات شاهنامه، دوره اساطیری، دوره پهلوانی، دوره تاریخی، حماسه سرایی پس از فردوسی فصل سوم: اسطوره چیست؟ حماسه و تراژدی، حماسه ها و اساطیر بابلی و سومری، حماسه گیل گمش، مهابهاراتا (حماسه ای از هند)، رامایانا، هومر و ایلیاد و اودیسه، انه اید (حماسه ای از روم)، دیگر حماسه های اروپایی، اعراب و حماسه فصل چهارم: سه دیدگاه بر حماسه رستم و سهراب، 1.دیدگاه استاد منوچهر مرتضوی، 2.دیدگاه استاد زرین کوب، 3.دیدگاه استاد مینوی، متن داستان رستم و سهراب.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

5ff99db244414.png

فرهنگ قصه‌های پیامبران؛ تجلی شاعرانه اشارات داستانی در مثنوی

مه‌دخت پورخالقی چترودی

هدف مولانا از به‌کاربردن حوادث داستانی تنها شناخت و طرح آن حادثه نیست، بلکه آن را در حکم مقدمه‌ای می‌داند برای نشان دادن القابی برتر و مفهومی فراتر. او قصه‌های پیامبران، رمزها و اسطوره‌ها و اشارات داستانی را شاعرانه متجلی می‌سازد تا به کمک آن اندیشه‌های عارفانه خویش را به آسانی القا کند. این است که ابتدا روایتی را بیان می‌کند، سپس آن را گسترش می‌دهد، به قصه تبدیل می‌کند و با دخل و تصرف و صحنه‌سازی‌های لازم، اندیشه لطیف و شاعرانه خویش را بر آن بار می‌کند. در این کتاب در آغاز هر فصل ابتدا منابع و مآخذی درباره زندگی شخصیت‌های قرآنی آورده شده در مثنوی آورده شده تا خواننده هنگام مطالعه مباحث مربوط به آن در صورت لزوم به آن مراجعه کند و سپس به شرح چگونگی تجلی شاعرانه قصه‌ها و رمزها و اشارات داستانی در شعر مولانا پرداخته شده و تا حد امکان مواردی که شاعر از آنها سود جسته، بیان گردیده است.

مشاهیر ادبیات فارسی/مولوی/پژوهش درباره مولوی
کتاب
5833f7a9a8d9e.PNG

تحليل نمادينگي عناصر خاک و باد در اساطير و شاهنامه فردوسي بر اساس نقد اسطوره‌اي

مه‌دخت پورخالقی چترودی

در اين جستار بر اساس نقد اسطوره‌شناختي به بررسي نمادينگي عناصر متضاد چهارگانه در اساطير، به ويژه اسطوره‌هاي خاک و باد و مشاهده تبلور آن در شاهنامه فردوسي پرداخته‌ايم. تجسم ضديت جوهري و وحدت نهايي ميان عناصر متضاد، از فرافکني محتويات ناخودآگاه در موضوعات بيروني، در جهت غلبه بر طبيعت منتج شده است که در اين ميان، هر آخشيج صاحب نقش‌هايي شده است که در اساطير جهان، از جمله شاهنامه عموميت دارد. در اساطير، خاک ماده اوليه تشکيل‌دهنده حيات مادي و زندگي جسماني انسان، و همچنين بستري براي مرگ و اضمحلال و پايان حيات گيتيانه او به شمار آمده است و باد نمادي از خشم طبيعت و بروز اختلال در تعادل ميان طبايع است که بارزترين نمودهاي آن را در اسطوره توفان (در تلفيق با آخشيج آب) و ديو باد مي‌توان جستجو کرد.

پژوهش‌ها/نقد و نظریه ادبی مشاهیر ادبیات فارسی/فردوسی/پژوهش درباره فردوسی فرهنگ و تمدن/اسطوره و فرهنگ
مقاله