کتابخانه مجازی ادبیات

داستان نبرد رستم با ديو سپيد، منزل هفتم از منازل هفتگانه رفتن رستم به مازندران است. اين مقاله شامل دو بخش است. در بخش اول مقاله يا مقدمه، اطلاعاتي در مورد مساله تحقيق و سوال‌هاي پژوهش بيان مي‌شود. بخش دوم مقاله شامل شش فصل است. در فصل اول طرح داستان نبرد رستم با ديو سپيد بررسي مي‌شود و رويدادهايي که در طراحي ساختار داستان موثر است، ارائه مي‌شود. شخصيت‌پردازي در داستان در فصل دوم ارزيابي مي‌شود. در اين فصل، شخصيت‌هاي اصلي و فرعي را به طور کامل معرفي مي‌کنيم و ويژگي‌هاي شخصيتي آنها را که در داستان بيان شده است، ارائه مي‌دهيم. در فصل سوم، روش فردوسي در توصيف رويدادهاي داستان بيان مي‌شود. در اين فصل، فردوسي با کاربرد و ترکيب شيوه‌هاي توصيف؛ توصيف به وسيله کنش‌ها، توصيف يا توضيح مستقيم و توصيف به ياري گفت و گو؛ توانسته است فضاي داستان را براي مخاطب به صورت زنده و مستقيم طراحي کند. زاويه، ديد داستان در فصل چهارم ارزيابي مي‌شود. ديدگاه اين فصل آن است که فردوسي با وجود رهبري و هدايت بيروني شخصيت‌ها، در بخشي از صحنه‌ها، زاويه ديد را از داناي کل به زاويه ديد اول شخص و دوم شخص تغيير مي‌دهد. فردوسي با کاربرد اين شيوه توانسته است، رويدادهاي داستان را در فضايي زنده به مخاطب ارائه بدهد. در فصل پنجم نيز روش تصويرپردازي فردوسي در اين داستان با کاربرد صنايع ادبي و صورخيال ارزيابي مي‌شود و ديدگاه‌ها و نتايج حاصل شده از اين پژوهش نيز در پايان و در فصل ششم ارائه مي‌شود.

این مقاله به شناسایی بنیادهای اساطیری و حماسی داستان دیوان مازندران در شاهنامه با توجه به پیشینه آنها در متون اوستایی، پهلوی، سغدی و ... می¬پردازد. نخستین سرچشمه¬های اساطیری و حماسی دیوان مازندران در متون اوستایی و پهلوی است. در این متون دیوان مازندران در دو ساختار مینوی و انسان¬گونه ظاهر شده و در برابر اهورامزدا، ایزدان و انسان¬ها قرار می¬گیرند. اما داستانی مستقل در کتاب نهم دینکرد آمده که چارچوب حماسی داستان دیوان مازندران را بوجود آورده ¬است. در این داستان دیوان مازندران انسان¬هایی غول ¬پیکرند که در برابر فریدون قرار می¬گیرند و این روایت به گزارش نخست کوش¬نامه منتقل می¬شود. انسان¬های غول¬پیکر در گزارش دینکرد و کوش¬نامه با گذر از داستان¬های نریمان و دیوان مغرب، سام و نره¬ دیوان مازندران و رستم¬نامه سغدی دارای گوهر اهریمنی شده و به دیوانی از تبار اهریمن با نیروهای جادویی و کردارهای فرابشری دگرگون می¬شوند. در پایان داستان دیوان مازندران پس از اسطوره¬زدایی به گزارش دوم کوش¬نامه انتقال می¬یابد.

مفاتیح الاعجازفی" شرح گلشن راز یکی از جامع‌ترین وکامل‌ترین شرح‌های مثنوی گلشن راز است که در سال ۸۷۷ هجری قمری توسط شمس الدین محمدبن یحیی لاهیجی از عرفا و مشایخ سلسله نوربخشیه نوشته شده‌است. مزیت این شرح به شرح‌های مختلف دیگر، ذکر یکایک ابیات گلشن راز و تفسیر همه آن‌هاست، همچنین نویسنده توضیحات و شرح مفصلی در مبانی و اصول علمی و عملی عرفان و تصوف ارائه می‌کند. این کتاب از کتب مرجع در عرفان اسلامی است.

یکی از مهمترین آثار شبستری مثنوی گلشن راز است. این مثنوی در بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف شامل بیش از هزار بیت است که در پاسخ سوالات منظوم امیرحسینی هروی سروده شده است. به دلیل اهمیت گلشن راز، تاکنون شروح مختلفی بر آن نگاشته شده است که آقای گلچین معانی حدود پنجاه شرح و حاشیه را معرفی نموده است که یکی از آنها شرح الهی اردبیلی است و مرکز نشر دانشگاهی در سال 1376 آنرا منتشر کرده است