در این نوشتار به شیوه تحلیلی ـ توصیفی، مبحث رایزنی و مشاوره، در گروه شخصیتهای منفی موجود در آثار حماسی زبان فارسی، یعنی ضدقهرمانان، مورد بررسی قرار گرفته است. مشورت ضدقهرمانان اصلی و در برخی موارد سپهدار با مشاوران در امور مهمی که تعیینکننده سرنوشت جنگ و یا آینده زمامداری شاه است، صورت میپذیرد. بر این اساس کاکردمشاوران ضدقهرمان در دو دسته معین بررسی شده است: 1. ارائه راهکار در شیوه رویارویی و نبرد ضدقهرمان با قهرمان و سپاه او. 2. تعبیر خواب و پیشبینی. براساس مطالعات صورت گرفته، مشاوران ضدقهرمان اصلی عبارتنداز: وزیران، موبدان، منجّمان و فالگویان، سپهسالاران، افراد نزدیک به ضدقهرمان اصلی (برادر، فرزند و ...)، متّحدان و در برخی موارد لشکریان، که هر کدام با ابراز آرای خود ضدقهرمان اصلی را در اتخاذ تصمیمات کشوری و به خصوص لشکری یاری میرسانند.
انقلاب مشروطیت و مجاهدت مجاهدان بزرگ به همراه ملت شجاع ایران پشت استعمار را خماند....اما دیری نپائید که انقلاب را به انحراف کشاندند، بزرگ مردان انقلاب را توسط شاه دست نشانده قاجار یا به دار آویختند یا به طریقی از میدان به در کردند. با این وجود ابرقدرتان آن زمان روس و انگلیس از قیام مردم و آتشی که زیر خاکستر بود و هر لحظه انتظار می رفت شعله ور شود بیم و هراس داشتند. وجود حکومتهای محلی و قیام گاه و بیگاه مردم در اطراف ایران چون لرستان کردستان گیلان راه چپاول را بر استعمارگران بسته بود. استعمارگران در طول تاریخ هماره سعی بر این داشته اند که بر این منطقه سیطره پیدا کرده دامنه نفوذ خود را بر دیگر نقاط ایران بگسترانند اما هربار با مقاومت دلاوران لرستان روبرو شده مجبور به عقب نشینی شده اند.در عصر ننگین سر سلسله پهلوی (رضاخان) بار دیگر این منطقه مورد تاخت و تاز قرار گرفت. سیصد هزار خانوار اعم از شهری و روستایی با دلاوری و رشادت کم نظیر در مقابل قوای مهاجم و دست نشانده بریتانیا ایستادند و دوازده سال مقاومت کردند. آنها با رشادت و بی باکی خود حماسه ها آفریدند.
گوینده این منظومه اسدالله منتخب السادات یغمایی متخلص به منتخب که از تبار یغمای جندقی شاعر قرن سیزدهم است و پدر حبیب یغمایی نویسنده و شاعر و مدیر مجله یغما. حماسه فتحنامه نایبی منظومه ای است درباره ظهور و قدرت گرفتن عیاران حلقه نایبی که در برابر بیدادا ناصرالدین شاه در شهر کاشان سر به شورش برداشتند و در ضمن زد و خوردها و ستیز و گریزهای فراوان و استیلا بر تعدادی از شهرها و روستاهای کویری به تدریج به اقتضای تعالیم سید جمال الدین اسد آبادی به قیام مشروطیت متمایل شدند و به مهاجران ملی پیوستند و جنگ کنان تا قصر شیرین و بغداد پیش رفتند و سران آنها با نقشه دولت انگلیس و بر سر همین ملتخواهی بر سر دار رفتند .
بررسي ضدقهرمانان از زواياي مختلف باعث آشنايي هرچه بيشتر ما با قسمت عمدهاي از شخصيتهاي داستانهاي حماسي و در نتيجه شناخت دقيقتر حماسههاي ملي ايران ميشود. از اين رو نگارنده بر آن است که در اين مقاله بخش عمدهاي از دلايل برخي از رفتارهاي سپاهيان شر را در ميدان نبرد با قهرمان و سپاهيان او مورد بحث قرار دهد. سرآغاز اين نوشتار به تعريف ابزارها و عواملي اختصاص دارد که در ميدان نبرد وسيله برانگيختن سپاهيان و جنگجويان قرار ميگيرد که آنها را ابزارهاي واداري ناميدهايم. اين دسته از عوامل خود به دو بخش عمده مثبت و منفي تقسيم ميشود. در گروه ابزارهاي مثبت با سه زير مجموعه تحريک، دلداريدادن و تطميع روبه رو هستيم. هر کدام از اين زير مجموعهها نيز خود به زير شاخههاي ديگر تقسيم ميشود که در مقاله به طور مبسوط به آنان پرداخته شده است. پايان بخش اين مقاله نيز دو نوع از ابزارهاي واداري منفي، يعني سرزنش و ترساندن (بيم دادن) و نتايج اين پژوهش است.
مولوي در آثار خود بارها از لزوم خاموشي و سکوت سخن به ميان آورده است. فراواني کاربرد اين اصطلاح و نيز شهرت تخلص مولانا به خموش انگيزهاي شد در پديد آمدن اين جستار، که در آن خاموشي مولانا و دلايل آن در مثنوي به بحث گذاشته شده، در اين گذار آثار متعددي اعم از عرفاني و تعليمي مورد بررسي قرار گرفته است. در آغاز، دو ديدگاه مورد توجه قرار گرفته است: 1. تربيتي 2 .عرفاني و در اين بررسي، وجوه اختلاف اين دو ديدگاه بيان شده و در مرحله دوم با مد نظر قراردادن شش دفتر مثنوي توانسته است پانزده دليل براي سکوت مولوي و جايگاههاي آن برشمارد و براي هر يک از آنها مصداقهاي متعددي ارایه کند که از جمله آنها ميتوان به اين موارد اشاره کرد: کتمان سر، نامحرم، ناتواني ادراک، مراقبه، خاموشي ظاهري، جذب رحمت و ...