آخرين رمان لف نيكلايويچ تالستوي "رستاخيز" يك اثر فلسفي، عقيدتي و اجتماعي است كه نويسنده مدت ده سال روي آن كار كرده است. رمان "رستاخيز" اثري انتقادي شديد درباره شرح حال قهرمان اصلي دميتري ايوانويچ نخلودف است كه با توصيف شخصيت او نويسنده مسايل عقيدتي و اجتماعي سالهاي 80-90 قرن 19 روسيه را براي خواننده به تصوير ميكشد. مقاله ابتدا به تاريخچه شكلگيري رمان كه موضوع آن برگرفته از يك جريان واقعي دادگاهي است و همچنين به علت انتخاب نام رستاخيز براي اثر كه با وصف طبيعت آغاز شده است ميپردازد. در ادامه ضمن مقايسه شخصيت قهرمان اصلي اثر با قهرمانهاي رمانهاي "جنگ و صلح"، "آناكارنينا"، "حاجي مراد" و "خوشبختي خانوادگي" به چگونگي تكامل روحي نخلودف كه هدف غائي خود را رسيدن به كمالات انساني و مبناي سعادت را زيستن براي و ديگري و عشق به همنوع قرار داده بود پرداخته ميشود.
میرچا الیاده استاد بزرگ ادیان تطبیقی جهان در این کتاب، متون و روایات دینی را از سراسر جهان گردآوری و برحسب موضوع طبقهبندی و به دانشجویان و علاقمندان تاریخ ادیان جهان و مطالعات دینی عرضه کرده است. این مجلد به موضوع مرگ، زندگی پس از مرگ و رستاخیز آخرت اختصاص یافته و بخشهای مختلفی همچون خدایان در دنیای زیرین، مرگ و وضعیت میانه به روایت اوپانیشادها و متون بودایی، مراسم و آیینهای تدفین در ملل مختلف، اعتقادات ملل باستانی درباره مرگ و بیمرگی یا جاودانگی، انواع بهشتها و سرانجام بحث مفصلی درباره رستاخیز به اعتقاد اقوام و ادیان مختلف را دربر میگیرد.
بیان خط سیر ماجراهای «جنگ و صلح» کاری بسیار دشوار است. این داستان در چهار جلد و یک مؤخره چاپ شده است. وقایع این داستان بر بستر دو جنگ بزرگ بین روسیه تزاری و دولت فرانسه و یک دوره فترت کوتاه بین این دو جنگ جریان دارد. آغاز داستان (1805 میلادی) همزمان با جنگ اولی و خاتمه آن حدود هفت سال بعد از جنگ دومی است. در این کتاب نویسنده این کتاب تولستوی نویسنده روسی را نقد و بررسی کرده است. در این نقد و بررسی، قصه و اشخاص داستان، ساختار، سایر موارد مربوط به پیرنگ، نثر و پرداخت و درونمایههای این رمان بررسی شده است.
روسيه در قرن بيستم آبستن حوادث، تشنجات و درگيريهاي داخلي و خارجي بسياري بود و نويسندگان در اين قرن نيز به پيروي از پيشينياني چون لف تالستوي كه خالق آثاري چند درباره جنگ بودند، به ادبيات جنگ روي آوردند و آثار ارزندهاي از خود بر جاي گذاشتند. از ميان اين نويسندگان ميتوان به ميخاييل شولخف مؤلف رمان دن آرام و داستان سرنوشت انسان اشاره كرد. پرداختن به «سرنوشت انسان» از موضوعات اصلي ادبيات در همه دوران تاريخ بوده است. شولخف نيز با انتخاب اين مضمون براي عنوان اثر خود، به تحليل آن ميپردازد. نويسنده در اين داستان، به توصيف سرنوشت قهرمانان و كشور پرداخته است، وي نشان ميدهد كه آندره ساكالوف قهرمان اصلي اثر، سمبل مقاومت، از خودگذشتگي و انسانيت است و با تحمل تلخيهاي بسيار تا پايان، به كمك نيروي عشق و محبت، انسان باقي ماند، در حالي كه شرايط روسيه به گونهاي بود كه او ميتوانست به يك حيوان بدل شود.
انتخاب پير، براي پيمودن طريق معرفت و دستيابي به اسرار الهي، از مسايل اساسي در عرفان و صوفيه به حساب ميآيد. از نظر اهل صوفيه سير و سلوک در مسير پرفراز و نشيب بدون بهرهگيري از وجود پيري که خود به مرحله کمال در طريقت رسيده، امکانپذير نيست. در مقاله سعي شده است به بررسي موضوع پير از ديد عارفان، حافظ شيرازي و گوميليوف شاعر روس که متاثر از تصوف شرقي است و همچنين به دلايل تاثيرپذيري گوميليوف از حافظ شيرازي در پذيرش پير پرداخته شود. شمسالدين محمد حافظ شيرازي وجود پير را براي حل معضلات اسرار آفرينش و تهذيب نفس و همچنين رسيدن به معرفت حق تعالي ضروري ميداند، گرچه پير خاصي را در اشعار خود معرفي نميکند. گوميليوف براي خلق نمايشنامه منظوم «فرزند خدا» از موتيوهاي شرقي کمک گرفته است و تحت تاثير تعاليم تصوف اسلامي و نيز انديشههاي حافظ، به موضوع پير و اهميت آن براي رسيدن به کمال پرداخته است. با بررسي نمايشنامه «فرزند خدا»، به اين مطلب پي ميبريم که گوميليوف درباره پير نقطه نظرات مشابهي با اهل تصوف و حافظ دارد. پير گوميليوف صاحب «حکمت» و عالم به «اسرار هفت آسمان و عناصر اربعه» از جانب خداوند، براي هدايت سالکان است.