کتابخانه مجازی ادبیات

شاید هیچ استانی همچون استان خراسان عرصه تاخت‌وتاز اقوام مختلف قرار نگرفته و شاید هیچ نقطه‌ای نیز همانند این جلگه پهناور در دامان خود شاعر و ادیب و دانشمند نپرورده باشد. این سرزمین حادثه‌خیز تنها از نظر حماسی و سیاسی و نظامی دارای اهمیت نیست، بلکه در کنار ابومسلم و نادر جهانگشای، خواجه نظام الملک خواجه نصیر طوسی خدایان دانش و سیاست را پرورده و در جوار ایشان خیام و غزالی، ابن سینا و فارابی را به عالم علم و ادب ارمغان داده است. این کتاب در دو بخش به کتابخانه‌های این استان ادب‌پرور پرداخته است. در بخش اول کتابخانه‌های استان در ادوار گذشته بعد از اسلام تا عصر کنونی (زمان تألیف کتاب) آورده شده و در بخش دوم نویسنده به معرفی کتابخانه‌های کنونی (زمان تألیف کتاب) استان خراسان پرداخته است. این معرفی همه کتابخانه‌ها اعم از عمومی، خصوصی، آموزشی و شخصی را دربر می‌گیرد.

...اعتماد زیاد به عقل موجب گردید که معتزله از روش فقها و محدثین دور شوند، تا آنجا که معتزله به فقها و محدثین نسبت دادند و آنان را به طعنه حشویه نامیدند و کذابشان خواندند. باری معتزله روزگاری از عقل پیروی کردند و در این نظریه افراط نمودند و همین امر خود یکی از انحرافاتشان بود و سرانجام موجب انقراض و زوالشان گردید. آن گاه مدارس کلامی دیگری روی کار آمدند و به فکر افتادند که تندرویهای معتزله را کنار زنند، تا اینکه روش متوسطی پدید آمد که عهده دار توازن میان عقل و نص گردید، لکن بیشتر مناقشات ناظر به حواشی فکر اسلامی بود نه خود عقل. میراث معتزله یعنی فکر مقدس شمردن عقل را گروهی دیگر از متفکران اسلامی یعنی فلاسفه گرفتند. فلاسفه تمایل عقلی صرف داشتند و عموما به نصوص و منقولات توجهی نمی کردند و جز در مواردی اندک ملتزم به قبول آنها نبودند و به این ترتیب می توان گفت که پایه های بنای باشکوه نهضت فلسفی اسلام را معتزله نهادند، نهضتی که به دست فلاسفه بزرک اسلامی از قبیل الکندی و فارابی و ابن سینا و ابن رشد تکمیل شد و به اوج ارتقای خود رسید. به حکم این مقدمات و به سبب اهمیت و نفوذی که معتزله در حوزه اسلامی داشتند و به خصوص به سبب روش عقلانی قابل ستایش آنها، آگاهی از افکار و احوال و آثارشان به ویژه برای طلاب علم کلام اسلامی ضروری است. نویسنده این سطور در کتاب حاضر از معتزله و فرقه های آن و آراء و افکار و آثار و احوالشان به اختصار سخن خواهد گفت....

مطالعه و تحقیق درباره سنگ‌های گرانبها و شناخت معادن، همواره مورد توجه دانشمندان بوده است؛ ولی کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته شده تا اندازه‌ای کم و کمیاب است که در این نوشتار به ذکر فهرستی از آنچه بدان دست یافته، اشارت می‌کند.