کتابخانه مجازی ادبیات

کانون توجه این مقاله، ترکیب ویژه‎ای از مرگ‎اندیشی و فرهنگ‎شناسی در آثار داستانی صادق هدایت ا‎ست. بازپردازی شیوه‎های مختلف تدفین و سازه‎های گورستانی، به یاری دانش باستان‌شناسی و مردم‌شناسی و برحسب فرهنگ، تمدن، سنن، آیین‎ها و مناسک مختلف، نشان‌دهنده درنگ شایسته او در این‎گونه باورهاست. هدایت در داستان پدران آدم، روایتگر مرگ یک انسان ـ میمون و در داستان‎های تاریک‎خانه، بوف‌کور، تخت ابونصر، آفرینگان و آخرین لبخند، به‌ترتیب، روایتگرِ مرگ انسان عهد سنگ، عهود فلزات و آهن و دوران‎های پس از آن، ازجمله زمانه پادشاهان کیانی و نیز دوران معاصر است. این روند حتی تا دوران نادیده بشر هزاران سال بعد نیز ادامه می‎یابد. بر پایه این پژوهش شاید بتوان از نظمی تسلسل‌یافته در داستان‎های صادق‎ هدایت سخن گفت که رویکردی تاریخ‎مدار را دنبال می‎کند.

عصر صفوی عصر شکوفایی فرهنگ و هنر و همچنین صنعت است. اصفهان به عنوان پایتخت در محور اقتصاد و صنعت بسیار توسعه یافت و در اثر پیشرفت صنایع طبقه اجتماعی جدیدی به نام صنعتگران اهل حرفه پدید آمد. این طبقه جدید مقدمات تحصیلی را برای استفاده از ادبیات فارسی نداشتند در نتیجه ادبیاتی با مشخصات عامه‌پسندی و ساده‌گرایی در ایران رواج یافت. در این ادبیات عامه‌پسند قصه‌خوانی رشد بیشتری کرد. قصه‌های این دوره را می‌توان در چهار موضوع مذهبی، عاشقانه، حماسی و عامیانه دسته‌بندی کرد. در این مقاله سعی شده به چگونگی ایجاد ادبیات عامه‌پسند و جنبه‌های متفاوت آن پرداخته شود.

ولادیمیر ناباکف نویسنده، شاعر، منتقد و مترجم در سال 1899 در سنت پترزبورگ در خانواده‌ای اشرافی به دنیا آمد. اولین رمانش «ماشنکا» را در 1926 در برلین نوشت. در سال 1940 به آمریکا رفت و از 1960 تا پایان عمر یعنی سال 1977 در سویس زندگی کرد. دنیای داستانی او، پیچیده و چندلایه است، اما جان کلام اندیشه‌های [فلسفی] او ساده است؛ هر چند که خود او مدعی بود هرگز به دنبال قانونمندی‌های کلی نبوده و متقابلاً از قانونمندی‌های متداول فاصله گرفته است. در سالروز مرگش، دوم ژوئیه، نگاهی داریم به چهار اثر او که در این مقاله آمده است.

نگاهی به رمان «زمان لرزه» اثر «کورت ونه کات» و داستان بلند «رز خارزار» نوشته «رابرت کوور» با اشاره‌ای بسیار موجز به داستان «پست‌مدرنیستی» به ویژه مولفه‌های «فراداستان» و «بینامتنیت». ادبیات پست‌مدرنیستی مانند اندیشه پست‌مدرنیسم نه نقطه اوج تمدن بشری است و نه واپسین دوره انحطاط تمدن آن. اصولا پروسه زندگی اجتماعی به گونه‌ای است که نمی‌توان جایگاهی را که ناضر (اندیشمند و صاحب‌نظر) در آن ایستاده است. رفعت یا ذلت خواند و آن را نشانه «آخرین روایت اضطراب‌آلود و خودآگاهانه» پریشانی و زوال متافیزیکی بشر خواند، و به آن مرحله نهایی پژمردگی و ویرانی اطلاق کرد و مدعی شد که بشر بعد از این مرحله حرفی برای گفتن ندارد و علت را در این دانست که همه حرف‌ها قبلاً به وسیله اسطوره‌ها، ادیان، احادیث و متفکرین دیگر گفته شده است.