به پسند من کتاب گرانسنگ «شعر و شهود» ترجمه محمود حدادی، از دیدی، در زمینه برگردان شعر همان ارز و ارجی را داراست که ترجمه ارزشمند محمدعلی اسلامی ندوشن از سرودههای شارل بودلر. برای بررسی این دو کتاب از دیدگاهی میتوان سنجهای یگانه به کار برد. آن چه این دو ترجمه را همارز و ستودنی میکند نه تنها بازسرایی سرودهها ـ که دست کم از زبانهای اصلی و بدون کژفهمی سامان یفته ـ بل بیش از آن، تفسیرهای هوشمندانهای است که این دو در روشنگری درون شکافانه شعرها نگاشتهاند. اما هدف این نوشتار، تنها داوری درباره کتاب «شعر و شهود» است.
در این کتاب بیش از هفتاد شعر آلمانی ـ از قرن هفدهم تا به امروز ـ گردآوری شده است تا به این ترتیب از شاخصترین یادگارهای ادبیات تغزلی این زبان، در دورهای چهارصدساله دیدی اجمالی به دست دهد. در این راه مترجم بر هر قطعه تفسیری هم افزوده است که با بررسی زمینههای اجتماعی، فرهنگی و زیباییشناختی آن، درک زبان معمولاً استعارهآمیز خاص شعر را آسانتر میکند. از آنجا که در انتخاب این اشعار دید و ذوق ایرانی در کار بوده است، موضوع چند شعر این مجموعه ایران است که این به سهم خود به کتاب رنگی آشناتر میدهد.
در این کتاب مقایسهای بین شاهنامه از یکسو و دو اثر هومر (با این فرض که ایلیاد و اودیسه هر دو از هومر است) از سوی دیگر به عمل آمده است. اما بخش تاریخی شاهنامه را نمیتوان با آثار هومر مقایسه کرد؛ بنابراین شش جلد از نه جلد شاهنامه فردوسی در این کتاب با دو جلد اثر عظیم هومر مقایسه شده است؛ چراکه سه جلد آخر شاهنامه دوران تاریخ مکتوب را دربر میگیرد و خصلت اساطیری ندارد.
مقاله «جادوی شعر در کلام نهفته است» به همراه چند مقاله دیگر، کتابی را همین نام شکل دادهاند که به زودی توسط نشر چشمه منتشر خواهد شد. این مطلب، نیمنگاهی به چند ترجمه شعر از شاملو دارد و سپس مباحث دیگری را پی میگیرد. اما از آنجا که آن مباحث دیگر را نیز میتوان بر روی ترجمههای شعری شاملو سنجید و ارزیابی کرد، در این جا مقاله «جادوی شعر در کلام نهفته است» را به شکل کامل میآوریم.