دوازدهم ژانویه سالگرد درگذشت احسان عبدالقدوس، نویسنده نامدار معاصر عرب (مصر) بود. مادرش هنرپیشه مشهور لبنانیالاصل، روزالیوسف بود. او با محمد عبدالقدوس که از بازیگران عرب بود ازدواج کرد. پس از به دنیا آمدن احسان (اول ژانویه 1929)، روزا از بازیگری کناره گرفت و مجله مشهور روزالیوسف را در سال 1925 تأسیس کرد. بعدها در دهه چهل، احسان عبدالقدوس رییس هیئت تحریریه این مجله بود. احسان حقوق خواند و از 1942 رسماً به وکالت مشغول شد. کودکی او در فضایی آکنده از هنر و دانش سپری شد و کتاب و مطالعه جزو لاینفک این زندگی گردید دوستان خانواده اکثر بزرگان ادبیات و هنر بودند.
لقد فتح هذا الکتاب شراعته علی عللیة الروایة والنقد معا، و باتجاه خاصة القراء و عامتهم، بتقدیمه ـ بدایة ـ للمفاهیم و من ثم بمعاینته وجوه الشبه بین نصوص الحداثة الروائیة العربیة والفرنسیة، مما یتصل بالشکل: الحکایة، الحبکة، طبیعة الاطفال والشخوص، تهشیم الزمن، الراوی، صلة المکان بالشخصیة، کذالک مما یتصل بالمعانی: الزمن، الحدث، الحرب، الادویبیة ... و الی ذالک ضم هذا الکتاب العدید من الوثائق الثمنیة، لیکون بحث اضافة محمد الباردی العلمیة والجدیدة والهامة.
به زودی کتابی با عنوان «شهر فرنگ» حاوی ترجمه برخی از مقالهها، داستانها، نامهها و نمایشنامههای «توفیقالحکیم» توسط انتشارات «ویراستار» و با همت همکار قدیمی و خوبمان آقای علی اکبر کسمایی انتشار خواهد یافت که دیباچه آن در حقیقت نگاه کستردهای است بر افکار و آثار این نویسنده بزرگ مصر. مترجم گرامی کتاب، دیباچه مذکور را در اختیار ادبستان نهاده که در زیر تقدیم خوانندگان میشود. تصویری که از «توفیق الحکیم» ملاحضه میکنید در سال 1972 هنگام آخرین اقامت علی اکبر کسمایی در «قاهره» از طرف نویسنده مصری به وی اهدا شده است. توفیق الحکیم به یقین یکی از نویسندگان بزرگ مصر در خلال صد سال اخیر به شمار میآید. حضور معنوی و فرهنگی او در همه تحولات ادبی و هنری فکری نه تنها مردم کرانه نیل بلکه در سراسر کشورهای عربی، فعال و درخشان و سودمند و موثر بوده است. و از این رو او را نماینده یک نهضت کامل ادبی در زمینه داستان و نمایشنامه و مقالهنویسی در کشورهای عربی میدانند.
بسیاری از نویسندگان عرب، اهداف و فعالیتهای صهیونیسم را در فلسطین در آثار مذهبی مورد بحث قرار دادند و نظریات پارهای از آنان بسیار ارزشمند بود. از جمله تفسیر «نجیب عازوری» از تبدیل کشمکش تازه به وجود آمده به مبارزهای جدی بین نهضت صهیونیسم از یکسو و بیداری ملت عرب از سوی دیگر و همچنین پیشبینی او که این کشمکش تا پیروزی نهایی یکی از طرفین ادامه خواهد یافت. در این کتاب به مسئله فلسطین و شعر معاصر عرب در شش فصل پرداخته شده است.
سالها پیش که دانشجوی جوانی بودم و تازه با نامهای پرطنین برخی شخصیتهای معاصر آشنا میشدم، نام «نزار فبانی» و شعرش خیلی زود مرا به خود جلب کرد. شاید به این دلیل که هم شاعر غزل بود و هم شاعر حماسه. در تصویرسازیهای او چیزی نهفته بود که مرا به سوی شعر ناب میکشانید و کم کم شعر ناب عرب را در دوره معاصر حس میکردم. در همان روزها بود که معلقات هفتگانه شعر جاهلی عرب را نزد استاد بزرگوار و فقدم آقای دکتر جواد مشکور میخواندم و عاشق امروالقیس میشدم. میان شعر عریان و ناب جاهلی عرب و شعر مدرن نزارقبانی پیوندی ژرف و استوار وجود داشت و همین امر مرا بیشتر به او جذب میکرد.