کتابخانه مجازی ادبیات

پیدایش، رشد، اعتلا و زوال جنبش های سیاسی و اجتماعی معاصر ایران در کنار تحولات و رخدادهای متعدد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، جابجایی قدرت ها و نخبگان حکومتی و تغییرات گسترده در عرصه اجتماعی و سیاسی تاریخ معاصر ایران، به دلیل اهمیت و تأثیرات شگرف و متنوع آن، سبب گشته است تا از سوی پژوهشگران، مورخان و تحلیل گران حوادث اجتماعی و نخبگان سیاسی مورد تجزیه و تحلیل و نقادی و تقریر و تبیین قرار گیرد. تنوع و کثرت نگاه ها و اختلافات در نگاشته های تاریخی این دوره باعث پیچیدگی و سختی فهم و درک درست محققان و اندیشه گران این عرصه در تشخیص سره از ناسره و کشف درست حقایق تاریخی گردیده است. تاريخ نگاري و نوع نگاه مورخان به پديده هاي تاريخي از منظر ملي گرايي و شرح و بسط اين رويدادها و حوادث گذشته و حال بر آن اساس، مقوله اي است که در کنار ساير رويکردهاي اين جريان از جمله نمودهاي ادبي، جلوه ويژه و متفاوتي از نوع رسمي و مرسوم خود در جامعه ايراني داشته است. بررسي تاثيرات اين جريان فکري و فرهنگي در حوزه فرهنگ، خاصه تاثيراتي که تاريخ نگاري و تاريخ نگاران از آن گرفتند و تبعات و پيامدهاي آن در ساير بخش هاي اين حوزه، در تاريخ معاصر ايران، موضوع دامنه دار و چالش برانگيزي بوده که کم تر به حد کفايت مورد پژوهش و توجه محققان واقع شده است. پژوهش حاضر به بررسي ويژگي هاي اين جريان در تاريخ نگاري معاصر ايران مي پردازد و تاثيرات و تاثرات حاصل از رويکرد متفاوت اين تاريخ نگاري و مورخان و مولفان آن را از حيث شيوه هاي متفاوت نگرشي و نگارشي پي مي گيرد.

برای من شاهنامه به رودی عظیم مانند است که در عین زیبایی و قدرت، آراسته و کامل است و در مسیر طولانی خود تا دریا در هر جایی و در هر چشمی و برای هر گوشی جلوه و جمال و زمزمه ای خاص دارد و برای اندیشمندان، ساختار پیروزی و شکست، امید و نومیدی، زادنها و مردنها، در آن بسیار پرمعنا و تفکرانگیز است، این کتاب شناسنامۀ زندگی پرتلاطم و سرشار از گیر و دار ملت سلحشور ایران است که هرگز نام را به ننگ نفروخته است و پیوسته جان را به پای نام نیک خویش باخته است و فردوسی، استاد بزرگ ادب پارسی و پیر پارسای این سرزمین ایزدی، با بیان جادویی و افسون ساز خود، این روحیات و توانمندی های ملی مردم ما را چنان زنده و پویا و گویا به تماشا گذاشته است که انسان خود را شاهد زندۀ همۀ وقایع می یابد و ... در این فرهنگ تمامی واژه‌ها و نام های شاهنامه بر پایه سرشت و نهاد زبان فارسی به ترتیب الفبا گردآمده است. برای هر اسم معنی و کارکرد آن در شاهنامه به همراه ابیات مرتبط آن تشریح گردیده است. پولاد = از سرداران ایران در روزگار کیقباد پیروز = از فرزندان کاوه ی آهنگر تاجبخش = رستم تاجور = ایرج تهمورس = پسر هوشنگ ، سومین پادشاه نخستین سلسله ی جهان تهمینه = دختر شاه سمنگان و مادر سهراب پسر رستم جاماسپ = وزیر و حکیم و رایزن گشتاسپ و داماد زرتشت جانفروز = از سرداران بهرام چوبینه در جنگ او با خسرو پرویز جریره = همسر سیاوش و مادر فرود و...

چون بنده در زمینه فرهنگ‌نویسی اندکی قلم زده‌ام، با اطمینان عرض می‌کنم که فرهنگ‌نویسی از مشکل‌ترین کارهاست. یعنی حتی می‌خواهم بگویم در قسمت فعالیت‌های مربوط به زبان، فرهنگ‌نویسی مشکل‌ترینش است و تا کسی وارد این کار نشود، متوجه آن نمی‌شود که چقدر مشکل و مفصل و پیچیده است. دیگران و عامه مردم خیال می‌کنند فرهنگ‌نویسی کار ساده‌ای است، چون لغت را می‌نویسیم و معنی‌اش را نیز جلویش ذکر می‌کنیم. کاش به همین سادگی بود. در ایران هزار سال سابقه فرهنگ‌نویسی داریم و همه تقریباً به این صورت بوده که لغت را بگذارند و معنی‌اش را هم جلویش بنویسند و احیاناً شاهدی هم برایش بیاورند. ولی اگر بخواهیم کار را جدی بگیریم، کار مشکلی است.

فرهنگ‌نویسی در قدم اول کاری بسیار ساده و آسان می‌نماید. به دلیل همین ساده‌انگاری است که تا حالا به فکر نبوده‌اند که در دانشگاه‌ها در گروه زبان‌شناسی بخشی برای تعلیم فرهنگ‌نویسی قرار بدهند. واقعاً نیاز است که چنین درسی گذاشته شود. چرا آن قدر ساده به نظر می‌آید؟ برای اینکه به ظاهر به نظر می‌آید در مدرسه در اوایلش کار را یاد گرفتیم و خوب همان را ادامه می‌دهیم. در مقابل لغت معنی‌اش را باید بنویسیم، به همین سادگی. خیال کردیم که به همین ترتیب لغت را داریم و معنی‌اش را هم خوب پیدا می‌کنیم و یا می‌دانیم یا می‌پرسیم مقابلش می‌گذاریم و مثالی هم برایش پیدا می‌کنیم؛ این می‌شود فرهنگ. خیلی از فرهنگ‌هایی که نوشته شده است به همین صورت است.