کتاب تازه شفیعی کدکنی درباره شعر معاصر ایران مجموعهای از مقالات و یادداشتهای بلند و کوتاه اوست که در سالهای مختلف (از 50 تا 20 سال پیش) نوشته شدهاند. آنچه کتاب را از دید ادبیات تطبیقی جالب توجه میسازد، تأکید نویسنده بر نقش و تأثیر تعیینکننده شعر خارجی در دگرگونیهای شعر معاصر ایران است. در این مقاله به نقد و معرفی این کتاب پرداخته شده است.
این کتاب شامل هجده مقاله است که در یک دوره زمانی 36 ساله در نشریههای گوناگون فارسی نوشته و منتشر شدهاند. مقالات بنا بر موضوعی که دارند، در پنج بخش حوزه اساطیر ایران، حوزه دین و مذهب، عرصه عقیده و عمل زنان، اقوام در عرصه تاریخ و فرهنگ و حوزههای دانش و فرهنگ و ادبیات تنظیم و تدوین شدهاند. در بخشهای پنجگانه کتاب، نُه کتاب و یک مقاله بلند به زبان اصلی، ترجمه فارسی چهار کتاب از متنهای انگلیسی و عربی و چهار کتاب به زبان فارسی از نویسندگان ایرانی بررسی و معرفی و نقد و تحلیل شدهاند.
این کتاب دربرگیرنده 21 نوشتار و مقاله درباره شاهنامه و فردوسی در هشت بخش فردوسی، شاهنامه، نامها در شاهنامه، نقد و معرفی کتاب، طرحی برای نور و صدا و .... میباشد. در بخش نقد و معرفی کتاب، کتابهای «نقدی بر جاذبههای فکری فردوسی»، «زن در شاهنامه فردوسی» و «فرهنگی تحقیقی نامهای خاص در شاهنامه» نقد و معرفی شده است. برخی از عناوین دیگر مقالات این کتاب به این شرح است: فریدون در شاهنامه، اهریمن در نظر فردوسی، پارس و شهرستانهای آن در شاهنامه، نمونهای از شاهنامه فردوسی به نثر ساده، هفتخوان رستم و ..... .
در میان چندین فرهنگ روسی ـ فارسی موجود، مانند فرهنگ روسی به فارسی (ا. ک. آفچینیکوا، ح. فروغیان، ش. بدیع)، یا فرهنگ روسی به فارسی (س. کلیفتسوا) و چند فرهنگ بازاری متفرقه، فرهنگ واسکانیان سالهای سال سرآمد بقیه بود و در وضعیتی که چندان امیدی به تهیه و ارائه فرهنگی بهتر نمیرفت، نعمتی به شمار میآمد و از هر نظر برای همه حجت بود. شاید تنها پس از انتشار این نسخه جدید بود که بسیاری از استفادهکنندگان از فرهنگ دریافتند نسخه پیشین، دستکم از نظر فنی، چقدر با معیارهای امروزی نشر فرهنگ فاصله داشت.
نسخه اصلی کتاب جمهوری جهانی ادبیات، به زبان فرانسوی در سال 1999 چاپ شد و برگردان انگلیسی آن را دانشگاه هاروارد در سال 2004 منتشر کرد. خانم پاسکال کازانووا، پژوهشگر و منتقد ادبی 55 ساله فرانسوی، در این کتاب تصویری از جهان ادبیات، در مقام جهان مستقل از جهان سیاست و اقتصاد (ولی در تعامل با آنها) ترسیم میکند که در آن نیز، همانند قلمرو سیاست و اقتصاد، برخی ادبیاتها بر دیگران غلبه یافتهاند و برخی دیگر تلاش رسیدن به جایگاهی غالباند.