کتابخانه مجازی ادبیات

بدون تردید از زمانی که عرفان و تصوف اسلامی با شعر آمیخته شد؛ قدرت و قوه تفهیم آن برای خوانندگان این دانش رو به فزونی نهاد و قلمرو آن نیز گسترش فوق‌العاده‌ای یافت، آن‌چنان که به‌ندرت متنی عرفانی و صوفیانه را می‌توان یافت که در آن حداقل به یک مصراع یا بیت یا یک حکایت لطیف ادبی اشاره نشده باشد و از سویی آثار ادبی بزرگان این سرزمین نیز خالی از اشارات لطیف و نکات دقیق صوفیانه و عارفانه نیست. در این کتاب در دوازده فصل به صورت مجمل به معرفی تاریخ و بررسی سیر اندیشه عارفان و صوفیان مسلمان پرداخته شده و به بیان امهات مسائل صوفیانه از سده‌های آغازین اسلام تا قرن سیزدهم پرداخته شده است.

پلوتارک متولد 46 تا 50 میلادی و متوفای 125 میلادی نویسنده و مورخ یونانی هشتاد و هشت رساله و کتاب داشته که بیشتر آن‏ها از بین رفته و مهم ترین اثر باقی مانده حیات مردان نامی یا مقایسه سرگذشتها است. پیش از او هم کتابهایی در زمینه سرگذشت مردان بزرگ وجود داشته ولی اهمیت کار پلوتارک مقایسه مردان بزرگ و بیان نکات برجسته و سرنوشت ساز زندگی آنان است. این کتاب بیش از آن‏که تاریخ باشد یک کتاب اخلاقی است و نویسنده با هدف الگوسازی زندگی مردان بزرگ سعی در حفظ و گسترش فضایل اخلاقی داشته است. وی در سن 18 سالکی به دنبال تحصیل علم به آتن رفت. پس از آن مدتی به اسکندریه و رم رفت. مدت ده سال در رم اقامت داشته و در آن کرسی اخلاقی و فلسفی دایر می کرده و در آنجا به عنوان مردی عاقل و عالِم مشهور بوده است. وی در معرفی هر یک از مردان نامی، فهرست مطالب مربوط به وی را در ابتدای مطلب آورده است. مهندس رضا مشایخی نیز در سال 1336 به ترجمه این اثر از روی ترجمه آمیوت دست زد که به همت بنگاه ترجمه و نشر کتاب به طبع است. این کتاب چاپ دوم این کتاب چهار جلدی است.

مثنوي گنجينه الاسرار، اثر ماندگار عمان ساماني يکي از شاهکارهاي ادب عرفاني در حوزه ادبيات عاشورايي است. اين مثنوي گران‌سنگ، در بيش از 800 بيت و در بحر رمل مسدس محذوف با نگاهي عرفاني به حوادث کربلا به رشته نظم کشيده شده است که در اين زمينه از شهرت و اعتبار خاصي برخوردار شده است. از طرفي ديگر، مثنوي زبده الاسرار صفي علي شاه اصفهاني نيز با همين درون‌مايه و در همين وزن در بيش از 4500 بيت، اندکي پيش از گنجينه الاسرار عمان ساماني سروده شده است. با توجه به تقدم زماني سرايش زبده الاسرار نسبت به گنجينه الاسرار و تقدم ارزشمندي و ماندگاري گنجينه الاسرار بر همه آثار عرفاني عاشورايي خلق شده پيش و پس از خود؛ اين مقاله کوشيده است تا با مقايسه نگاه عرفاني و انديشه اين دو شاعر هم روزگار به موضوع واحد، اين نتيجه را اثبات نمايد که عمان ساماني در خلق اثر ماندگار و بي‌نظير خويش تحت تاثير و تقليد زبده الاسرار صفي علي شاه بوده است و در بيان هر يک از شخصيت‌هاي عاشورايي، کليت مفهوم را از صفي علي شاه وام گرفته و با زباني تازه‌تر آن را پرورانده و در نهايت ايجاز و در قالب واژگاني که رنگ و بوي مرثيه دارند، آن را باز گفته است. هم چنين اين مقاله اين نکته را با آوردن شواهد نشان مي‌دهد که عمان ساماني ضمن روايت هر شخصيت، عينا به نقل موضوع، بيت، يا انديشه‌هاي عرفاني مطرح شده در زبده الاسرار پرداخته از اشعار و انديشه صفي علي شاه، هم در لفظ و هم در معني بهره فراوان جسته است.

يكي ازوقايع مهم ّ‌تاريخ ايران، حمله ‌اعراب مسلمان است كه تأثيرات سياسي، فرهنگي و ... فراواني به همراه داشت. يكي از اين تأثيرات، ظهور و نمود ادب عربي درفارسي است. دراين نوشته، سعي شده است ضمن ذكر مهم‌ترين عوامل ظهور و تأثير ادب و فرهنگ عربي بر فارسي، موارد مثبت و منفي آن نيز بحث و بررسي گردد. شواهد نشان مي‌دهد كه علي رغم تأثيرپذيري فرهنگ و ادب فارسي از عربي ،بدليل صبغه ‌اسلامي آن، هويّت ايراني و ادبيّات فارسي باقي ماند و هيچگاه فرهنگ و تمدّن ايراني مقهور فرهنگ قومي عرب نگرديد، بلكه قوم ايراني، بدليل اصالت تمدّن غني خود، ضمن استفاده‌ بهينه از فرهنگ و زبان اعراب، به پاسداري از تمدّن و فرهنگ و زبان خود، برخاستند؛ بطوريكه امروزه، زيباترين و استادانه‌ترين و شيوا‌ترين آثار ادبي در حوزه‌ نظم و نثر به زبان فارسي، زينت بخش محافل ادبي جهان است.