کتابخانه مجازی ادبیات

این مجموعه دربرگیرنده‌ی 65 مقاله‌ی دومین همایش پژوهش‌های ادبی است. این همایش در سال 1381 به همت مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و با همکاری انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و دانشگاه الزهرا برگزار گردید. مقالات عرضه شده در این مجموعه "زبان و ادبیات ایران باستان"، "ادبیات فارسی کلاسیک"، "ادبیات معاصر"، "زیباشناسی و بلاغت"، "نقد ادبی و ادبیات تطبیقی"، "زبان و ادبیات فارسی در خارج از مرزها"، "مطالعات زبان‌شناسی".

کتاب قرائت فارسی و دستور زبان برای سال دوم دبیرستانها، طبق برنامه جدید وزارت فرهنگ و تصویب شورای عالی کتب درسی و تالیف سعید نفیسی، محمدعلی روحانی، محمد نصرالله، دکتر مهدی محقق است که در سال 1338 منتشر شده است.

در لحظات سرنوشت‌ساز تاریخ هر ملت خودآگاهی و خودشناسی، بیداری و وحدت آن از عوامل مهم و سازنده می‌باشند. برای عمل کردن و فعال گردیدن این عوامل، ادبیات و هنر و ادیبان و هنرمندان نقشی بزرگ دارند. شعر فارسی هم از زمان پیدایش تا امروز در ادوار مهم تاریخی جهت بیداری و خودآگاهی مردم خدمت نموده، در واقع مظهر خودشناسی ملی مردمان ایرانی‌تبار بوده است. در قرن‌های 10،9 م. که دولت سامانیان استقلال سیاسی و فرهنگی به دست آورد، در تقویت این دولت و خودشناسی مردم اشعار میهن‌دوستی شعرای زمان، به خصوص اشعار رودکی و شاهنامه بی‌زوال فردوسی نقشی بارز گذاشته‌اند.

هرچند اطلاعات موثقی درباره مقدار آثار رودکی، مضمون و عنوان‌های آن‌ها موجود نیست و مطالب موجود هم غالباً ضدونقیض است، در اینکه وی شاعری پرکار و پراثر بوده است، شک و شبهه‌ای نیست. در این مقاله آثار رودکی از نظر تعداد ابیات، محتوا، قالب شعری و... بررسی شده است. عوفی آثار رودکی را عبارت از صد دفتر می‌داند. به گفته حمدالله مستوفی، رودکی هفتصدهزار بیت داشته است. کسانی چون نجاتی، جامی، خواندمیر و... نیز با استناد به شعری از سعدی‌نامه رشیدی سمرقندی تعداد اشعار رودکی را «سیزده ره صد هزار» نقل کرد‌اند که به‌نظر می‌آید آنچه رشیدی ثبت کرده، «سیزده ره ده هزار» است و کاتبان سعدی‌نامه برای تأکید بیشتر یا از بی‌توجهی واژه ده را به صد عوض کرده‌اند. از روی تخمین سعید نفیسی، دیوان رودکی تقریباً ۱۱۰ هزار بیت را دربرمی‌گیرد که این حساب واقعی بودن فرضیه «سیزده ره ده هزار» یعنی ۱۳۰ هزار بیت را نشان می‌دهد. مقدار اشعار به‌مارسیده از رودکی قطعاً معیّن نیست. سعید نفیسی در کتاب خود ۸۳۲ بیت را آورده و ۳۳ بیت شبیه به اشعار رودکی را به آن اضافه کرده است. در بین این ۹۵۳ بیت، احتمالاً ابیاتی وجود دارد که از رودکی نیست و بنابر نظر تذکره‌نویسان و محققان متعلق به قطران تبریزی است؛ اما ا.س. براگینسکی معتقد است قطران این اشعار را از رودکی رونویس کرده و در دیوان خود گنجانده است. این نظرهای متناقص تحقیق قیاسی اشعار رودکی و قطران را ضروری می‌نماید. در پایان مقاله نیز بحثی راجع به قالب و محتوای اشعار رودکی و نیز آثار منسوب به او مطرح شده و نظر برخی از محققان در این باره ذکر گردیده است.