کتابخانه مجازی ادبیات

جای افسوس است که ما از حیات مرحوم میرزاآقاخان کرمانی و تشبئات و عملیات سیاسی او چیز زیادی در دست نداریم جز آنچه چندین مولف از روی یکدیگر با فرق های جزئی استنساخ کرده و هیچ چیز تازه ای تتبع ننموده اند. بنابراین بهتر آن می دانیم که بجای اینکه در این تذکر سی ساله دوباره به نقل همان عبارات اکتفا کنیم به تشریح و تدقیق نظریات و افکار سیاسی و اجتماعی او داخل شده و بسیاری از مسایل را که در حق او تاریک است روشن نماییم. میرزا آقاخان از حیث سرنوشت نویسندگی خیلی شبیه به خیام است که آثارش بواسطه بغض و نفرت مخالفین متروک و بدون مطالعه آنها با تیر اتهامات به جهل و نادانی منسوب شده است. ولی همانطور که اینک پس از شش هفت قرن خیام میرود جای خود را در ادبیات و فلسفه مشرق و مغرب باز کند میرزاآقاخان هم روز به روز مشهورتذ می شود و یکی بعد از دیگری آثار و تالیفاتش به طبع میرسد و کم کم همان طبقات منوره که با او مخالف بودند مجبورند در اطراف او قلمفرسایی کنند...

جلد پنجم از نامواره دکتر محمود افشار مقاله ها و گفتارهایی است در زمینه های مربوط به تاریخ ایران، قلمرو زبان فارسی، تحقیقات ادبی، مباحث شعر فارسی، مسائل فنی زبان فارسی، عقاید سیاسی دوره قاجار، اسناد تاریخی، وضع فرهنگی و اجتماعی یزد و یادداشتها و اسنادی است که با زندگانی دکتر محمود افشار متناسب است. مقاله ها به ترتیب تاریخ دریافت آنها به چاپ رسیده است.

حقیقت این است که در کتاب تاریخ بیهقی آگاهی‌های ارزنده‌ای از تاریخ سیاسی و اجتماعی عصر غزنویان وجود دارد که جای آن در دیگر کتاب‌ها خالی است و هرگز نمی‌توان از آنها غافل ماند؛ اما لطف کار بیهقی در الفیق تاریخ و ادب است. کوشش نویسندگان در این کتاب بر آن بوده تا این روح ادبی ـ تاریخی کتاب، چنان‌که هست بر جای بماند. در این گزیده متن «تاریخ بیهقی» تصحیح دکتر علی اکبر فیاض، چاپ دانشگاه فردوسی مشهد که منقح‌ترین و کامل‌ترین متن بیهقی است، مبنای کار بوده است.

تاریخ مسعودی معروف به تاریخ بیهقی که مجلدات پنجم تا دهم کتاب بزرگی است به نام «جامع التواریخ» یا «جامع فی تاریخ آل سبکتکین» یا «تاریخ آل محمود» یا «تاریخ آل سبکتکین» تألیف نویسنده معروف قرن پنجم ایران ابوالفضل محمد بن حسین کاتب بیهقی و یگانه قسمتی است مستقل که از آن کتاب بزرگ مانده است. این کتاب به چند جهت یکی از مهم‌ترین کتاب‌های نثر فارسی است: نخست آنکه حدود هزار سال است که نوشته شده و اگر کهنه‌پاره‌ای از آن زمان به دست می‌آمد، غنیمتی بزرگ بود، چه اینکه به گفته و نوشته مردی که در زمان خود ادیب و دانشمند و نویسنده و خوشنویس بوده است. دوم آنکه یگانه کتابی است که جزئیات زندگی شبانه‌روزی و کردار و گفتار مردم ایران را در زمان‌های قدیم دربر دارد. سوم اینکه تاریخ مفصل زمانی است که عبرت‌های بسیار در بردارد. چهارم آنکه از نظر لغت و صرف و نحو و ترکیبات و تعبیرات و تلفیقات زبان فارسی گنجینه بی‌مانندی است. بالاخره اینکه داستان‌ها و حکایات و اشعار بسیاری از دوره‌های پیش از غزنویان را دربر دارد که برای ادبیات و تاریخ ایران بسیار سودمند است.