کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب اثر سرپرسی سایکس (1867 ـ 1945) از مشاهیر خاورشناسان انگلیسی است. از ویژگی‌های بارز این کتاب، آن است که مؤلف در بیان احوال شاهان و حاکمان و وضعیت دربارها و شرح حوادث، از بیان خطابه‌های طولانی و گفتارهای افسانه‌ای در باب حوادث و شخصیت‌ها خودداری کرده و تنها به بیان رویدادهای مهم و برجسته پرداخته است. نویسنده که خود متخصص در نظامی‌گری و جنگ است، به همین دلیل رویدادهای جنگی و تدابیر نظامی را به صورت مفصل بیان می‌کند و عوامل شکست و پیروزی را برای خواننده ترسیم می‌کند. از دیگر ویژگی‌های کتاب، شرح معماری و فرهنگ و هنر و ادبیات هر دوره و بیان ویژگی‌های آن می‌باشد.

گنبد سلطانیه بقایای آثار یکی از بلاد معظم اسلامی است که در آغاز قرن هشتم بنیان آن گذاشته شد و در اندک‌زمانی یکی از مراکز مهم سیاست و تجارت دنیا گردید. این شهر عظیم اسلامی هرگز به عمر طبیعی دسترسی نیافت و جوان و ناکام از صحنه گیتی محو گردید و تنها این گنبد عظیم سربه‌فلک کشیده است که یاد آورد آن همه عظمت و شکوه و جلال باستانی را و بر نظارگان خود در نهایت سکوت و خاموشی داستان‌های اقتدار و عظمت بانیان و مهارت سازندگان خود را می‌سراید. در این کتاب نویسنده درباره ساخت، تاریخ، دوران ساخت و ... آن به گفتگو نشسته است.

در این کتاب کلیه بناهای تاریخی و باستانی به ثبت رسیده و پاره‌ای از آثار و ابنیه آذربایجان شرقی که تحت حفاظت قرار گرفته به اندازه موجز همراه با عکس و نقشه معرفی شده است. افزون بر آن به توصیف چهار بنای مجموعه صاحب الامر، بقعه سیدابراهیم و سنگ بسم‌الله، خلقت پوشان تبریز و مسجد ملارستم مراغه که از لحاظ معماری و هنر، دارای غنا و ارزش فرهنگی می‌باشند نیز مبادرت شده است. به جز ابنیه تاریخی، در بخش پایانی کتاب فهرست کاملی از کلیه تپه‌های تاریخی و باستانی به ثبت رسیده در این استان نیز تنظیم و ارائه شده است.

این کتاب، پژوهشی در خصوص کتیبه‌های مربوط به عصر اسلامی کاخ داریوش (تچر) در تخت جمیشد است. در آغاز معرفی مختصری از بخش‌های مختلف مجموعه‌ی تخت جمشید (پارسه) صورت گرفته، سپس کاخ اختصاص داریوش (تچر) به طور مجزا توصیف و به ویژگی‌های معماری آن اشاره شده است. بررسی کتیبه‌های این کاخ به دو قسمت تقسیم می‌شود. نخست کتیبه‌های مربوط به عهد باستان که کتیبه‌های عصر هخامنشی و دو کتیبه از عصر ساسانی (دوره‌ی شاپور دوم) را شامل می‌شود. گفتنی است شش کتیبه‌ی عصر هخامنشی به دستور داریوش اول، خشایارشا و اردشیر سوم نقر شده‌اند. بخش بعد به سنگ‌نوشته‌های عصر اسلامی اختصاص دارد. در این بخش تعداد 67 کتیبه‌ی تاریخ‌دار مربوط به سده‌های مختلف و با خط رایج در هر دوره معرفی شده است. هم‌چنین تعداد 9 کتیبه‌ی بدون تاریخ نیز وجود دارد که مشخصات آن‌ها ذکر گردیده است. کهن‌ترین این کتیبه‌ها به سده‌ی چهارم هجری (مورخ سال 316 ه) و آخرین آن‌ها به دوره‌ی قاجار تعلق دارد. تصاویر بسیاری از کتیبه‌ها به همراه مشخصات ظاهری آن‌ها در کتاب موجود است. هم‌چنین جداولی از کتیبه‌های دوره‌های مختلف ضمیمه‌ی مطالب است که از طریق آن‌ها می‌توان به تاریخ کتیبه‌، نام بانی آن یا نام کتیبه‌، محل دقیق کتیبه و نوع خط آن دست یافت.