در این کتاب کلیه بناهای تاریخی و باستانی به ثبت رسیده و پارهای از آثار و ابنیه آذربایجان شرقی که تحت حفاظت قرار گرفته به اندازه موجز همراه با عکس و نقشه معرفی شده است. افزون بر آن به توصیف چهار بنای مجموعه صاحب الامر، بقعه سیدابراهیم و سنگ بسمالله، خلقت پوشان تبریز و مسجد ملارستم مراغه که از لحاظ معماری و هنر، دارای غنا و ارزش فرهنگی میباشند نیز مبادرت شده است. به جز ابنیه تاریخی، در بخش پایانی کتاب فهرست کاملی از کلیه تپههای تاریخی و باستانی به ثبت رسیده در این استان نیز تنظیم و ارائه شده است.
این کتاب تاریخچه مختصری از پیدایش خط و تحول آن در شرق باستان به ضمیمه ترجمه کتیبه های میخی و پهلوی بصورت کتابی ارائه داده است. مطالب مندرج و جمع آوری شده در این کتاب نتیجه مطالعه و خواندن کتابها و نوشته هایی است که راجع به خطوط و آثار باستانی نگاشته شده و حتی المقدور سعی شده است آخرین نظریه و بررسی و عقیده استادان خط و محققین را ذکر نماید ...
کتاب حاضر نگاهی است به تاریخ و تمدن ایران در عصر هخامنشی با معرفی و بررسی قسمتهای مختلف و جنبههای گوناگون تخت جمشید به گونهای که مخاطبان با اجزا و ساختمانهای مختلف و آثار و الواح باستانی باقی مانده در تخت جمشید، همچنین با مظاهر و دستاوردهای تمدن و مهمترین رویدادها و برخی ویژگیهای برجسته شاهنشاهی هخامنشی آشنا شوند .سرفصلها و موضوعات کتاب بدین قرارند" :پارس مهد فرهنگ و تمدن"، "تخت جمشید در نوشته پیشینیان"، "معماری تخت جمشید ادامه هنر ملی"، "یکتاپرستی هخامنشیان"، "نقش بزرگان پارسی در تخت جمشید"، "مقبرههای هخامنشیان"، "هنر هخامنشیان"، "الواح گلی تخت جمشید با ارزشترین کتیبه تاریخی جهان"، "کتیبههای تخت جمشید"، "دروازه ورودی تخت جمشید"، "صف ملل همراه با پیشکش در تخت جمشید"، "نقش زنان هخامنشی"، "کاخ آپهدنه"، "کاخ تچر"، "کاخ هدیش"، "شاهین"، "نقش جدال شیر و گاو در تخت جمشید"، "نقش گیاهان در تخت جمشید"، "گل نیلوفر"، "آناهیتا"، "سنگابه تخت جمشید"، "شیشههای تخت جمشید"، "کندن کانال مصر"، "شکست هخامنشیان " و "اثرات ناباوری شکست ایرانیان ."کتاب با عکسها و طرحهای متعددی از تخت جمشید و آثار به دست آمده از آن جا، همچنین برخی بناهای دیگر مربوط به هخامنشیان در سرزمین پارس همراه شده و با فهرست منابع به پایان میرسد
این کتاب، پژوهشی در خصوص کتیبههای مربوط به عصر اسلامی کاخ داریوش (تچر) در تخت جمیشد است. در آغاز معرفی مختصری از بخشهای مختلف مجموعهی تخت جمشید (پارسه) صورت گرفته، سپس کاخ اختصاص داریوش (تچر) به طور مجزا توصیف و به ویژگیهای معماری آن اشاره شده است. بررسی کتیبههای این کاخ به دو قسمت تقسیم میشود. نخست کتیبههای مربوط به عهد باستان که کتیبههای عصر هخامنشی و دو کتیبه از عصر ساسانی (دورهی شاپور دوم) را شامل میشود. گفتنی است شش کتیبهی عصر هخامنشی به دستور داریوش اول، خشایارشا و اردشیر سوم نقر شدهاند. بخش بعد به سنگنوشتههای عصر اسلامی اختصاص دارد. در این بخش تعداد 67 کتیبهی تاریخدار مربوط به سدههای مختلف و با خط رایج در هر دوره معرفی شده است. همچنین تعداد 9 کتیبهی بدون تاریخ نیز وجود دارد که مشخصات آنها ذکر گردیده است. کهنترین این کتیبهها به سدهی چهارم هجری (مورخ سال 316 ه) و آخرین آنها به دورهی قاجار تعلق دارد. تصاویر بسیاری از کتیبهها به همراه مشخصات ظاهری آنها در کتاب موجود است. همچنین جداولی از کتیبههای دورههای مختلف ضمیمهی مطالب است که از طریق آنها میتوان به تاریخ کتیبه، نام بانی آن یا نام کتیبه، محل دقیق کتیبه و نوع خط آن دست یافت.
موضوع این کتاب در مورد جغرافیای تاریخی شهر سلطانیه است. کتاب به ماجرای پیدایش سلطانیه، سلطانیه در دوران پادشاهی مغول، تیموریان، صفویه و قاجار، گنبد سلطانیه و در آخر تاثیر معماری سلطانیه در گنبد سانتاماریا دلفیوره میپردازد. مولف کتاب محمدعلی مخلصی است و در سال 1369 توسط خود مولف منتشر شده است