کتابخانه مجازی ادبیات

مجدالدین ابوالفتح احمد بن محمد غزالی (452-520 قمری) از فقهای بزرگ سده پنجم هجری بود که با تالیف سوانح العشاق، عراقی و عبدالرحمان جامی را تحت تاثیر قرار داد. کتاب پیش رو مشتمل بر رساله سوانح درباره عشق و رساله دیگری در موضوع موعظه به قلم احمد غزالی و با نثری روان همراه با اشعار متناسب است. این کتاب با مقدمه و تصحیح جواد نوربخش، در سال 1352 توسط انتشارات خانقاه نعمت اللهی در دسترس مشتاقان ادب و عرفان فارسی قرار گرفت.

متون ادب فارسی به سبب برخورداری از تنوع وگستردگی فراوان از دیرباز توجه منتقدان را به خود معطوف داشته است. در این میان، سوانح احمد غزّالی از دو جهت، یکی به دلیل نظریه‌پردازی‌های معرفت‌شناسانه و دیگر نوع نگاه مؤلف به توصیف پدیدارهایی چون عشق، عاشق و معشوق، از وجهه معرفتی بالایی برخوردار است؛ پژوهش حاضر روش نقد پدیدارشناختی را با توجه به یکی از دغدغه‌های اصلی خود که رسیدن به «التفات» و «طلبگاهی» منحصراً عرفانی و نیز ارائۀ پاسخی برای چگونگی ارتباط میان آگاهی با مسئله فناست، در تحلیل رخدادهای معرفتی سوانح به کار گرفته است. روش انتقادی این مقاله، پدیدارشناسی استعلایی است تا با اتکا به تحلیل آن، از کیفیّت ظهور رخداد آگاهی و «من استعلایی»، موضوع را به تعبیر سوانح از «طلبگاه» عرفان قرن ششم ارزیابی، و اهمیت انتخاب عشق را در ایجاد و تکوین فرایند آگاهی بیان کند. دستاورد عملی این مقاله، معرفی عینی یک الگوی کاربردی به منظور بررسی فرایند معرفت‌شناسی در حوزه ادبیات عرفانی است.