کتابخانه مجازی ادبیات

برای حفظ هویت ملی باید به پیشینه و سرمایه فرهنگی تکیه کرد. ادبیات فارسی به دلیل وجود مشاهیری زنده و پویاست که کشف رمز و راز سخن آنان تا کنون به سرانجام نرسیده و نکات پوشیده بسیار، در سحر کلام آنان مکتوم مانده است. سعدی، سرآمد غزلسرایان ایران و پایه گذار مکتب ادبی شیراز است. از این روی، مرکز سعدی شناسی برای کشف علت توفیق و ماندگاری کلام این حکیم مصلح، به نشر و چاپ پژوهشهای سعدی شناسان بر آمده که کتاب حاضر، هفتمین شماره این سالنامه ادبی است. عقل و عشق، غزل عاشقانه یا عارفانه، زبان حال سعدی، سعدی و دوگویی، مضامین مشترک سعدی و راسلاس، خردمندی عاشق یا عاشقی خردمند از مضامین مقالات مندرج در این شماره است که به قلم سعید حمیدیان، نصرالله پورجوادی، ابراهیمی دینانی، بهروز ثروتیان، محمدجواد بهروزی، اصغر دادبه، هلن اولیایی نیا و ... جاری شده است. چکیده مقالات نیز به زبان انگلیسی آمده است.

در این مقاله با تأکید بر مقوله زبان و اهمیّت نقش آن به عنوان وسیله‌ای برای بیان مقاصد، نویسنده به اوج بلاغت و فصاحت موجود در غزلیات سعدی اشاره نموده، دو غزل از غزلیات سعدی را که یکی پیچیده و دشواریاب است و دیگری ساده و آسان فهم، برگزیده، وجود اختلاف آن دو و نیز چگونگی فهم آنها را توضیح می‌دهد.

شيخ شطاح، روزبهان بقلي شيرازي، عارف بزرگ قرن ششم، به قول كارل ارنست، «شخصيتي فراموش شده در پژوهش‌هاي صوفيانه است» كه طريق وصول به كمال معنوي را در عشق و زيباپرستي مي‌جست. وي با تاليف بيش از چهل اثر، به خصوص كتاب عبهرالعاشقين، توانست برخي از بديع‌ترين انديشه‌ها، تصورات و مكاشفه‌هاي عرفاني را با نثري زيبا و شاعرانه و البته ديرياب، بيان كند و بزرگاني چون ابن عربي، عراقي، سعدي و حافظ ... را تحت تاثير خود قرار دهد. ما در اين مقاله، ضمن معرفي اين شخصيت برجسته، به بررسي اجمالي تاويل‌هاي قرآني وي در دو اثر معروفش: عبهرالعاشقين و تفسير عرايس البيان، بر اساس مكتب عشق و جمال پرستي مي‌پردازيم.

یکی از آثاری که در طولِ تاریخ بارها استنساخ شده و نسخِ گوناگونی از آن به دست ما رسیده، غزلیات شمس اثر مولانا جلال الدین محمّد است. جامع‌ترین تصحیح موجود از این اثر، به حدود نیم قرن پیش برمی‌گردد که بدیع الزمان فروزانفر بدین کار همّت گمارده است. از میانِ نسخِ متعدّدِ غزلیات شمس ـ چه نسخه‌هایی که فروزانفر در اختیار داشته و معرفی کرده و چه نسخه‌هایی که در دسترس ایشان نبوده است ـ تا اواخر قرن نهم، 12 نسخه، ترقیمه دارد. در این تحقیق، اجزایِ مختلفِ این ترقیمه‌ها اعم از زبانِ ترقیمه، تاریخِ کتابت، نامِ کاتب و... مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین کارهایی که در زمینه نسخه‌شناسی بایسته است، ارائه تصاویر ترقیمه‌ها به مخاطبان است؛ هرچند این مسأله در فهرست نگاری نسخ خطّی تا به امروز رعایت نشده است. در این پژوهش پس از بررسی دقیق اجزای مختلف ترقیمه‌ها به نکاتی دست یافتیم که پیش از این مغفول مانده بود؛ از آن میان می‌توان به ترقیمه نسخه قره حصار اشاره کرد که اختلاف‌هایی در خواندن تاریخ این ترقیمه وجود داشت؛ امّا به کمک شواهد درونی و بیرونی تاریخ صحیح ترقیمه استخراج شد و از این طریق قدیمی‌ترین نسخه ترقیمه‌دار، مشخص و معرفی گردید.