کتابخانه مجازی ادبیات

یکی از موضوعات مهم و جالب توجه در فرهنگ اسلامی موضوع ابلیس و داستان طاعات و عبادات او و نافرمانی او و سجده نکردنش به آدم و رانده شدن او از درگاه خداوندی و بالاخره دشمنی او با فرزندان آدم تا روز قیامت است. داستان ابلیس قبل از خلقت آدم و بعد از آن و همچنین مکر و فریب او در میان فرزندان آدم در فرهنگ اسلامی اساسا از قرآن نشات گرفته است. نویسندگان بزرگ صوفی مسلک، به خصوص ایرانیان از داستانهای ابلیس برای بیان مسایل اخلاقی، سیر و سلوک و عبرت گیری از سرگذشت ابلیس... استفاده های فراوان کرده اند، بطوری که این داستانها از حلاج شروع شده و در سخنان صوفیه و عرفا گسترش یافته و نویسندگان و شعرای قرن های ششم و هفتم از قبیل سنایی و عطار و مولوی بیشترین استفاده را از آنها کرده اند. دربین عرفا مولانا جلال الدین محمد بلخی گاه ابلیس را سرزنش کرده و گاه به توجیه سرکشی او پرداخته است و مفاهیم و معانی عالی عرفانی، اخلاقی را در قالب اشعار دلنشین بیان کرده و در اختیار افرادی که علاقمند شناخت صراط سعادت و شقاوت بشر می باشند قرار داده است.....

محمود غنی ‌زاده سلماسی (1258-1313 شمسی ) نویسنده، شاعر، مترجم، سیاستمدار، روزنامه ‌نگار و از پیشتازان مشروطیت ایران بود. غنی زاده که در جوانی مقالاتی برای روزنامه حبل‌المتین کلکته ارسال می کرد، با عبدالرحیم طالبوف نیز آشنایی و دوستی داشت. وی از طرفداران شعر و ادبیات کلاسیک بود و به نقد اشعار و گفتار نوگرا می پرداخت. میرزا محمود غنی زاده اشعار کمی پرداخته است که اغلب در جای معینی یادداشت نمی شدند و در مجالس دوستانه از حفظ قرائت می شدند. اغلب آثار منظوم کتاب پیش رو به همت فرزند شاعر از جراید و مجلات فارسی خارج از کشور گردآوری شده و انتهای آن با اشعاری در سوگ غنی زاده آراسته شده است. این کتاب در سال 1332 توسط کتابفروشی معرفت در دسترس علاقمندان قرار گرفت.

نشانه ـ معناشناسي يکي از ابزارهاي علمي تحليل نظام‌هاي گفتماني است که سازکارهاي شکل‌گيري و توليد معنا را در متون بررسي و مطالعه مي‌کند. در نشانه ـ معناشناسي با عبور از نشانه‌شناسي ساخت‌گراي محض به نشانه‌شناسي پديدارشناسي و نشان دادن مسير حرکت نشانه‌ها به نشانه‌هاي استعلايي، عوامل معرفت شناسانه آثار فرصت بروز و ظهور بيشتري مي‌يابد. شعر «عقاب» از پرويز ناتل خانلري و «آرش کمان‌گير» از سياوش کسرايي، اشعاري روايت محور هستند که به دليل در برداشتن ماهيت‌هاي شوشي و کنشي گوناگون و پروراندن کنش‌هاي ارزش آفرين و اسطوره‌ساز در نهايت داستان، ويژگي‌هاي يک روايت را دارند و از اين جهت، براي بررسي و تجزيه و تحليل نشانه ـ معناشناختي گفتمان‌هاي حاکم بر آنها ارزشمند و درخور توجه هستند. در ابتدا و ميانه اين دو داستان، نظام‌هاي گفتماني تجويزي و القايي يا تعاملي شناختي جريان دارد. در ادامه، به دنبال گفت وگوها و پديداري روايت‌هاي تعاملي، دو نظام ارزشي شکل مي‌گيرد که از چالش ميان آنها ديناميک معنايي گفتمان تامين مي‌شود و به نظام تنشي مي‌انجامد که بر اساس دو ارزش گستره‌اي و فشاره‌اي قابل تبيين است. اين پژوهش ضمن تحليل انواع نظام‌هاي گفتماني مانند نظام گفتماني تجويزي، القايي و رخدادي در اين دو شعر، به بررسي اين متون از ديدگاه نظريات تقابلي گرمس و مربع معنا و گذر از مربع معنايي به فرايند تنشي مي‌پردازد و در پي پاسخ به اين پرسش است که شعر روايي فارسي تا چه حد ظرفيت تحليل نظام‌هاي گفتماني را داراست.

ملاّصدرا یکی از فیلسوفان بزرگ عصر صفوی است که صوفیان و دانشمندان صاحب‌قدرت این روزگار را در قالب آثار مختلف خود توصیف، ترسیم و نقد می‌کند. وی مانند بسیاری از حکما و فلاسفه شیعه در این دوره، مشربی ذوقی و صوفیانه اتّخاذ می‌نماید و در مقام دفاع از تصوّف و ردّ و انکار تشرّع خشک ظاهری و فقهای منسوب به حکومت برمی‌آید و با تلفیق و ترکیب متناسبی از براهین عقلی و کشف و شهودهای عرفانی موجد حکمت صدرایی و عرفان فلسفی و تصوّف شیعی می‌گردد که بازتاب این تفکّرات در آثار گوناگون وی دیده می‌شود. از جمله آثار ذوقی ملاّصدرا که جلوه‌گاه اندیشه‌های ناب و متعالی اوست، مجموعه اشعار صوفیانه وی می‌باشد که در عین حال، آیینه تمام‌نمایی از روزگار و ابنای زمانه اوست و سرشار است از بُن‌مایه‌های کلّی تصوّف با رویکردی جدید که عبارتست از ترکیب تعالیم نظری تصوّف با عرفان عملی و فلسفه. این پژوهش با بررسی اشعار صوفیانه او به روش تحلیل محتوا ضمن استخراج و معرّفی این موتیف‌های صوفیانه، در صدد پاسخ به این پرسش است که چگونه ملاّصدرا با به‌کارگیری برخی از موتیف‌ها، اصطلاحات و رمزهای ادبیّات تصوّف چون عشق، می و ساقی و خرابات و ... در منظومه تداعی‌های عارفانه به توصیف برخی از گروه‌های اجتماع عصر خویش می‌پردازد و تا اندازه‌ای، بعضی منش‌ها و کنش‌های صوفیان، عالمان، فقیهان و متشرّعان زمانه خویش را باز می‌نمایاند.