کتابخانه مجازی ادبیات

لازمه حیات جسمانی آدمی خوردن است و آن شرط زندگی همه موجودات زنده کره خاکی است. اما فرق در آن است که آدمی می‌خورد تا زنده بماند و دیگر موجودات حیه زنده می‌مانند تا بخورند. براین معنی در ادیان بیش از همه به تأکید سخن گفته شده است. تعلیمات عرفانی اسلام سالک را از توجه غالب بر احتیاجات جسمانی و حطام دنیوی باز می‌دارد و به عنایت تام به مایده روحانی سوق می‌دهد. در آن آموزه‌های عیسی روح در مقابل خرتن علم می‌شود.

تأمل در متن سام‌نامه و نشانه‌هايي که در دو داستان فرعي آن ديده می‌شود، انتقال و تبديل بخشي از اساطير هند را به اين متن حماسي آشکار می‌کند. اساطير هندي موجود در سام‌نامه، در متوني از متون هندي ديده می‌شوند که اولين ترجمه‌هاي در دسترس آنها به عربي و فارسي، کتاب ماللهند ابوريحان بيروني است و سپس در سطح وسيع‌تر آثاري که از طريق نهضت ترجمه در دوره حکومت تيموريان هند و اوائل دوره صفويه به فارسي برگردانده شده‌اند، لذا احتمال قريب به يقين آن است که از طريق اين ترجمه‌ها وارد متون حماسي فارسي شده باشند. اين تحقيق نشان می‌دهد: اولا نحوه يادکرد و نظم اين اسطوره‌ها در سام‌نامه، با نوشته ابوريحان متفاوت است. ثانيا سراينده از متن آنها کم اطلاع بوده است و از اين برمی‌آيد که جامعه مخاطب نيز از اين اسطوره‌ها اطلاعي نداشته و خالي الذهن بوده است. همچنين با توجه به زمان انتقال اين مضامين از هند به ايران می‌توان گفت که تاريخ سرايش اين منظومه، اگر سروده يک نفر باشد، زودتر از زمان حکومت جلال الدين اکبر در هند نمی‌تواند باشد و اگر سروده چند نفر باشد، حداقل آن بخش‌هايي که نام و اشکال اين اسطوره‌ها در آنها حضور دارد، مربوط به دوره ياد شده است.