کتابخانه مجازی ادبیات

در تاریخ ادبیات فارسی و میان شاعران و نویسندگان جهان، ناصرخسرو جایگاه ویژه‌ای دارد؛ او یک سیاحتگر یا شاعری عادی نبود. پایگاه عقیدتی استواری داشت. نوشته‌هایش چه نظم و چه نثر وقف اندیشه دینی و دعوم مردم به پذیرش آن بود. سفرنامه او ظاهرا برای عامه مردم نوشته شده و درباره مسائل مذهبی ساکت است؛ ولی از دو عبارت آن کتاب روشن است که هیچ‌گونه شک و شبهه‌ای در صحت نسب فاطمیون نداشته و درباره حسن اداره امور و ثروت و قناعت و امنیت و آسایش رعایای ایشان با شور و حرارت سخن گفته است. نویسنده در کتاب حاضر ضمن اشاره‌ای به زندگی و آثار ناصرخسرو، سفرنامه او را تحلیل کرده و در پایان متن مصحح آن نیز آورده شده است.

کتاب "وجه دین" بظن قوی از تألیفات حکیم ناصرخسرواست و در کتب مختلفه تألیف آنرا بمشارالیه نسبت داده‏اندولی آنچه که در کتب متأخرین در باب تألیفات حکیم مزبور ذکر شده محل اعتماد و اعتبار نیست و بعضی کتبی که به‏ناصرخسرو مربوط نیست بوی منسوب گشته‏اند ولی دلیل قاطعی که ما درباره "وجه دین" و نسبت تألیف آن به‏ناصرخسرو در دست داریم اینست که در بعضی کتب قدیمه هم بدین کتاب و مؤلف آن اشارتی شده است مثلا کتاب "بیان الادیان" که تقریبا در حوالی قرن دهم نوشته شده "وجه دین " و نسبت تألیف آن به ناصرخسرو در دست داریم‏اینست که در بعضی کتب قدیمه هم بدین کتاب و مؤلف آن اشارتی شده است مثلا کتاب " بیان الادیان " که تقریبا درحوالی قرن دهم نوشته شده "وجه دین" را بناصرخسرو نسبت داده است بقسمی که با ظنی قریب به یقین میتوان گفت " وجه دین " از تألیفات حجت است. موضوع کتاب هم خود دلیل بزرگی است که مؤلف انرا در اطراف مذهب اسماعیلیه نوشته واگر کسی عقایدناصرخسرورا در فلسفه و حکمت الهی از روی کتاب زادالمسافرین او دقت کند ملاحظه خواهد کرد که از وجه دین هم‏ان عقائد را میتوان استنباط نمود. نیز شیوه نوشتن وترتیب و ترکیب عبارات فارسی ان با سایر مؤلفات حکیم شباهت‏کامل دارد بقسمیکه هر ذوق سلیم وحدت اسلوب فارس "وجه دین" را با کتب دیگر ناصرخسرو فورا درک می‏کند. کتاب وجه دین به تصحیح و تحشیه و مقدمه غلامرضا عوانی و با مقدمه انگلیسی سیدحسین نصر توسط انتشارات انجمن فلسفه ایران به چاپ رسیده است

یکی از عناصر زبر‏زنجیری مهم در زبان، آهنگ است و برای شناخت بهتر آن می‏توان از بررسی‏های صوت‌شناختی کمک گرفت. در این مقاله، به بررسی صوت‌شناختی آهنگ پاره‏گفتارهای پرسشی در گونه‌‏های فارسی اصفهانی و فارسی محاوره تهرانی در چهار‏چوب مدل آوایی خیزان، افتان و پیوستگی تیلر(2009) پرداخته‏ایم. برای انجام‏دادن این تحقیق، برای هر‏دو گونه، دو مرد و دو زن را در نظر گرفتیم. این افراد پنج جمله پرسشی را بیان کردند و در‏نهایت، چهل پاره‌ گفتار به‏دست‏آمده را تجزیه و تحلیل کردیم. برای انجام‏دادن تحلیل‌های آماری، از روش طرح آزمایش‌ها در نرم‌افزار SPSSاستفاده کردیم و نتایج نشان داد که در گونه‌ها‌ی بررسی‏شده، مقادیر دیرش عناصر افتان و خیزان، تقریباً مشابه است؛ ولی دامنه زیر‏و‏بمی عناصر خیزان و افتان در گونه فارسی اصفهانی، نسبت‏به گونه فارسی محاوره تهرانی، بزرگ‌تر است.

هدف اين تحقيق، توصيف و تحليل چند فرايند واجي پربسامد در لهجه اصفهاني و مقايسه آن با فارسي معيار در چارچوب نظريه بهينگي است که نظريه‌اي نوين در واج‌شناسي است. اين پژوهش به شيوه توصيفي ـ تحليلي انجام شده و در گردآوري داده‌ها از روش ميداني استفاده شده است. بدين منظور، ده ساعت از مکالمه گويشورانِ بين سي تا پنجاه سال ضبط و سپس اين داده‌ها آوانويسي و دسته‌بندي شده است. بدين ترتيب، با بررسي داده‌ها در چارچوب اصول واج‌شناسي بهينگي، مهم‌ترين محدوديت‌هاي حاکم بر صورت‌هاي بهينه در لهجه اصفهاني فارسي معيار مشخص شده است. از مهم‌ترين فرايندهاي موجود در اين لهجه، فرايند تبديل واکه به غلت، هماهنگي واکه‌اي و ناهمگوني همخوان و واکه مطالعه شده است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد صورت‌هاي بهينه در لهجه اصفهاني و لهجه معيار متفاوت است و در اکثر موارد محدوديت‌هاي نشان‌داري بر صورت‌هاي بهينه لهجه اصفهاني حاکم است، درحالي که در لهجه معيار، محدوديت‌هاي پايايي در سلسله مراتب محدوديت‌ها بر بقيه تسلط دارند.