کتابخانه مجازی ادبیات

چیز عجیبی دلم می‌خواهد. دلم می‌خواهد همه زندگی را نفس به نفس حسن کنم. همه درختان و حشره‌هاشان را، و همه گربه‌ها و میمون‌ها را. و همه کوه‌های پر از ببر را دلم می‌خواهد. دلم می‌خواهد صدای راه رفتن مورچه را بشنوم و چشم نهنگ را در عمق اقیانوس بفهمم. دلم می‌خواهد در انتهای شاخه کنار کهنه با سار درد دل کنم. دلم می‌خواهد توی آفتاب تابستان روستا، همراه هر خروسی اذان بگویم، و با فیل پیش از پهن شدن آفتاب به گردش بروم. بچه موش پیر انبار خانه‌مان را از شیر بگیرم و فرار را یادش بدهم. دلم می‌خواهد در دشتی زندگی کنم که هر روز صد تا پیرمرد ببینم و عصایشان باشم، ده هزار تا دختر ببینم و لپ‌های سرخشان باشم و در همان لحظه صدهزار تا بچه قد و نیم قد دروم باشند. و من با صد هزار دست، دندان اولی را بکشم. دماغ دومی را پاک کنم و چهارمی را تو دهنی بزنم و با هفتمی از ستاره حرف بزنم و برای صدهزارمی لالایی بگویم. دلم می‌خواهد صبح زود بابابزرگ بودم، ظهر بابا بودم و شب بچه کوچولو بودم. دلم می‌خواهد همه خنده‌های دنیا را توی یک کیسه داشتم و خودم تقسیمش می‌کردم بین همه .... چیز عجیبی دلم می‌خواهد. دلم می‌خواهد توی این دنیا تا بدانم حرف حساب خودم چیست.

«واج‌آرایی» یا «نغمه‌ حروف» یکی از زیباترین صنایع ادبی به ویژه در عرصه‌ شعر فارسی است. این صنعت بدیعی ارزش زیباشناختی بسیار بالایی داشته، آنگاه که از ذوق سلیم‌ شاعری خوش‌قریحه تراوش نماید، علاوه بر اینکه القاء‌کننده مفهوم یا حالتی خاص است که از فضای کلی شعر الهام می‌گیرد، موجد نوعی موسیقی درونی از شعر بوده، تأثیر بسزایی در غنابخشیدن به آهنگ آن دارد. در این مقاله کوشیده شده است با تقسیم‌بندی و ارائه شواهدی از پارسی‌گویان کلاسیک‌ و معاصر، این مقوله از دیدگاهی دقیق‌تر و جزئی‌تر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

پژوهش حاضر با هدف آشکار ساختن تفاوت‌های نظام آهنگ زبان فارسی و نظام آهنگ زبان ژاپنی، برای استفاده در گستره‌های زبان‌شناسی مقابله‌ای و آموزش زبان انجام پذیرفت. نخست یک توصیف مرجع از نظام آهنگ هریک از دو زبان در چارچوب نظریه تحقیق برگزیده شد و نظام آهنگ دو زبان در قالب این دو توصیف مطالعه و مقابله شد و تفاوتی ساختاری بین دو زبان در قالب یک فرضیه برای تحقیق مطرح شد که عبارت بود از وجود تکیة ‌زیر و بمی هسته‌ای Nuclear Pitch Accent (NPA) در فارسی و عدم وجود آن در ژاپنی. سپس داده‌هایی که نماینده کلیه ساخت‌های نواختی وکلیه الگوهای آهنگی دو زبان بودند، جمع‌آوری شد و از پنج دانشجوی زبان ژاپنی در ایران و پنج دانشجوی زبان فارسی در ژاپن خواسته شد تا تمامی داده‌ها را در محیط آزمایشگاهی بخوانند. پس از بررسی و تجزیه و تحلیل منحنی‌های زیر و بمی پاره‌گفتارهای ضبط شده، مشخص شد که در هر گروه آهنگی فارسی یکی از گروه‌های تکیه‌ای دارنده تکیه ‌زیر و بمی هسته‌ای است و برجسته‌تر از سایر گروه‌ها ادراک می‌شود. درحالی‌که در زبان ژاپنی تکیه‌ واژگانی کلیه کلمات در کلام تظاهر می‌یابند و هیچ واحدی برجسته‌تر از سایر واحدها تولید و ادراک نمی‌شود.

مقايسه زبان‌ها يا زير نظام‌هاي آنها فرايندي است كه حاصل آن مي‌تواند هم به افزايش آگاهي ما درباره ساخت زبان‌ها، شباهت‌ها و تفاوت‌هاي آنها منجر شود و هم در تحقق اهداف كاربردي در فعاليت‌هاي مربوط به حوزه زبان، به ويژه در ترجمه و آموزش زبان موثر واقع شود. وقتي صحبت از مقايسه دو چيز می‌شود، بيشتر پي‌بردن به شباهت‌هاي آنها مطمح نظر است، اما در مقابله بيشتر پيدا كردن تفاوت‌ها مد نظر است. فرض بنيادي در تجزيه و تحليل مقابله‌اي زبان‌ها آن است كه وقوع برخي خطاهاي زباني نظام مند ازسوي فراگيران زبان خارجي، نتيجه دخالت الگوهاي زبان مادري و يا زبان اول آنها در فرايند يادگيري است. مقاله حاضر به مقابله يكي از زير نظام‌هاي دو زبان فارسي و ژاپني، يعني ساخت صوتي آنها مي‌پردازد. فارسي و ژاپني، به خانواده‌هاي زباني متفاوتي تعلق دارند، اما شباهت‌هاي زيادي در فهرست صوتي آنها مشاهده مي‌شود. هر چند كه در اين ميان تفاوت‌هايي هم وجود دارد.