65در این کتاب زندگینامه و چکیده اندیشههای عدهای از مردان بزرگ عالم گردآوری شده است. اینان از یک زمان، از یک مرزوبوم یا یک قاره یا یک سوی جهان نیستند، بلکه از چهارگوشه جهان و از همه مرزها و همه بومها هستند. با این حال همه یک چیز را تعلیم میدهند؛ اینکه حکمت و دانایی را دوست بداریم و عظمت و حکمتی را که در عشق و محبت نهفته است بشناسیم؛ زیرا خوشبختی تنها در این صورت فراهم میآید. مترجم برای مزید فایده خواننده ایرانی، زندگینامه عدهای از فلاسفه ایرانی و مسلمان از قبیل زکریای رازی، منطقی سجستانی، ابن مسکویه، ابوریحان بیرونی، ابوالحسن بهمنیار، اخوان صفا، غزالی، ابن سینا، فارابی، ابن خلدون، ابن رشد و ... را بر کتاب افزوده است.
تفرج صنع مجموعۀ برخی مقالات و گفتوگوهای مطبوعاتی عبدالکریم سروش در موضوعات علم اخلاق، فلسفۀ علم و تکنولوژی و علوم انسانی است. هفتهها و ماههایی که این مصاحبهها انجام میشد و تحریر مییافت، ایامی پر التهاب بود و نام علوم انسانی در مخاطب ناآشنا نفرت و وحشت را با هم بر میانگیخت؛ نفرت از علومی که به صورت علم مینمایند و به واقع علم نیستند و وحشت از دانشهایی که جمعی شعبدهباز برای بندنهادن بر پای مستضعفان و ربودن سرمایۀ ایمان آنان پرداخته و برساختهاند و به امتهای ستمکشیده به تزویر و فریب فروختهاند. غوغای سختی در معاندت و معاضدت این علوم برآورده بودند و از دو طرف کشمکش عنیفی میرفت.
نویسنده کتاب در مقدمه کتاب می گوید: برای شناسایی میزان تمدن و ترقی هر ملتی باید در پیشرفتهای رشته های گوناگون فنون و دانش آن ملت بررسی کنیم و چون سیر دانش با پیشرفت اندیشه های فلسفی و فرهنگی اعم از "شعر، هنر، موسیقی، زبان، خط تاریخ و حکمت" بستگی دارد بنابراین برای اینکه بخواهیم به نمود تعالی و پیشرفت یا راز سقوط و انحطاط یک ملت و کشور بنگریم باید به تاریخ فرهنگ آن کشور مراجعه کینم. در کتاب حاضر که به شناخت اصطلاحات فلسفی متافیزیک و مختصری از تاریخ فلسفه و شرح عقاید فلاسفه ایران و مغرب زمین اختصاص یافته حاصل یادداشتهایی است که سالیان پیش به هنگامیکه افتخار تدریس فلسفه را در دبیرستانهای کرمانشاهان به عهده داشته ام جمع آوری شده است و به ویژه سعی شده مطالب یاد شده در سطح برنامه دوره دوم رشته ادبی دبیرستانها باشد