ریشه های یکتا پرستی در ایران باستان را باید از عقاید مشترک هندو- ایرانیان و از زمانی پیش از زرتشت دنبال کرد. مقایسه آموزه های «ودا» و «اوستا» ، برخی از این مشترکات را مشخص می کند. شاید مهم ترینِ آنها اعتقاد به «اهورا مزدا» یعنی خدای حکیم، عالَم پس از مرگ و اصل «اشه» ، که معادل ودایی آن «رته» است، باشد. «اشه» اساس تعالیم زرتشت را تشکیل می دهد وسه اصل «پندار نیک» ، «گفتار نیک» و «کردار نیک» از آن استخراج شده است. «اشه» یعنی نظمی که حاکم بر جهان است و انسان ها به دلیل هماهنگی این نظم با جهان، موظف به رعایت راستی و کسب فضایل اخلاقی اند. آنچه که به زرتشت نسبت داده می شود، تاکید بر عظمت اهورا مزدا، به عنوان آفریننده «اشه» و تقبیح «دیوان» است. بر اساس سنت، زرتشت از میان خدایان، «اهورا مزدا» را برگزید و دیگر خدایان را «دیو» نامید و نفی کرد و «امشاسپندان» و «اهریمن» را در جایگاهی پایین تر از اهورا مزدا قرار داد. تحقیقات تاریخی و دین پژوهی بر وجود پیامبران الهی و حکیمان یکتا پرست در ایران باستان صحه می گذارد. این موضوع از چند لحاظ حایز اهمیت است: نخست این که ریشه وحیانی بعضی از تعالیم دینی ایران باستان، مانند اعتقاد به خالق متعال و بهشت و دوزخ، مشخص می سازد؛ ثانیاً این عقیده که همه مردم ایران، آتش پرست، خورشید پرست و مانند آن بودند را رد می کند و در مقابل، این احتمال را قوت می بخشد که هنگام ورود اسلام به ایران، آثاری از تعالیم انبیاء الهی و حکیمان یکتا پرست باقی بوده است؛ چنان که ایرانیان «اهل کتاب» قلمداد شدند و در نتیجه خدمات متقابل اسلام و ایران، تمدن اسلامی به شکوفایی رسید؛ ثالثاً سخنان حکیمانی مانند شیخ اشراق، مبنی بر وجود حکمت ویژه ای منسوب به حکیمان یکتا پرستِ ایران باستان اثبات می شود. دانشمندان غربی با بیش از دو قرن تلاش، احیاگران کیش زرتشت در عصر معاصر محسوب می شوند. آنان به دنبال آموزه های نابی بودند تا بتوانند آنها را جایگزین کاستی های آیین مسیح سازند. به همین دلیل متون دینی ادیانی مانند بودا و زرتشت را، که در حال تبدیل شدن به ادیان خاموش بودند، با خود به غرب برده به احیای آنها همت گماشتند. آنان «اوستا» را ترجمه کردند و از طریق علم زبان شناسی، تاریخ زندگی زرتشت را تخمین زدند. پروفسور مری بویس، استاد ادیان و زبان های ایران باستان، بخشی از این تلاش را چنین بازگو می کند: «در نتیجه آمیخته شدن کیش مسیحیت با آشنایی با اساطیر یونانی، این یقین در اروپا پیدا شده بود که شرک، از ویژگی های روزهای کودکی نسل آدمی است و ملل متمدن، یکتا پرست هستند. گذشته از این، مسیحیان پروتستان - کیشی که اکثریت پژوهشگرانِ زرتشتی گری را در دامن خود پرورانده بود- به هرگونه آداب و رسومی، حتی در مورد خدای یگانه، با بدبینی می نگریستند. پس پذیرفتن زرتشتی گریِ رایج و کوشش در پی بردن به تعالیم آن به وسیله سنت موجود و زنده، خارج از ظرفیت و حوصله و توانایی کشش شعور پژوهشگران غربی بود» هنگامی که از پیروان ادیان الهی درباره سخنانِ پیامبرشان پرسش می شود هر یک کتاب ویژه ای را معرفی می کنند که دربرگیرنده وحی و الهام خداوندی به آن پیامبر است . به همین روی مسلمانان ، قرآن مجید را کتاب آسمانی پیامبر خود معرفی می کنند و یهودیان و مسیحیان به ترتیب تورات و انجیل را نام می برند. پیش تر از آن ، آیین یکتاپرستی در ایران باستان شکل گرفته و زرتشت ، پیامبری است که در گویش آن زمان، کلامش را به اوستایی بیان کرده است . به این ترتیب هر جا سخن از کتاب دینی زرتشتیان باشد، در پاسخ از اوستا به نام کتاب دینی زرتشتیان یاد می شود. این پاسخ از یک سو درست به نظر می رسد زیرا این کتاب به زبان اوستایی است ولی هنگامی که تمام متون اوستایی بررسی شود با نگرش به موضوع بخش های اوستا و چگونگی نگارش هر متن از این کتاب نتیجه این است که همه بخش های اوستا گفته های اشوزرتشت نیست و تنها سروده هایی از اوستا که در بخشی از یسنا قرار گرفته است ، از آن پیامبر ایران است و این بخش گات ها نام دارد.

منابع مشابه بیشتر ...

664619227870f.jpg

زرتشتیان یکتاپرست هستند

موبد رستم شهزادی

... پیروان مذاهب مانی و مزدک خواه برای آگهی همکیشان خود یا برای تبلیغ دیگر ایرانیان، اصول و فروع و فرمانهای دین خود را در هر دوره به زبان رایج ایرانی خاه اوستا یا پهلوی و پا زند می نوشتند که به هیچ وجه نمی توان به طور تحقیق معلوم کرد آیا از اینهمه نوشته هائیکه فعلا به زبان پهلوی به ما رسیده مربط به زرتشتیان است یا خیر زیرا نام نویسنده و تاریخ تحریر این کتابها اغلب بر ما معلوم نیست و حتی در بعضی ازین نوشته ها آثار عقاید زروانیگری و مانویت و مزدکی به خوبی آشکار است. علاوه بر این همه مورخان و نویسندگان قدیم یونان و رم و کتب مذاهب سامی بدون امتیاز پیروان همه این مذاهب گوناگون ایرانی را بنام مجوس خوانده و در گذشته هر مورخ یا پژوهشگری که درباره یکی ازین مذاهب یا فرق مختلف ایرانی به تحقیق می پرداخت هرچه از هر گروهی می شنید همه را بنام دین مجوس ثبت می کرد و امروز میدانیم که مجوس طبقه ای خاص از مرم ماد بوده و نام گروهی از ایرانیان است نه نام مذهب خاص. اینک که آن فرقه های متعدد ایرانی و دینهای مختلفشان از بین رفته و تنها زرتشتیان باقی مانده اند همه آن کتابها و روایات گوناگون را بنام کتب و روایات دینی زرتشتیان تصور می کنند پس بر دانشمندان و استادان زبان و دینهای ایرانی بایسته است با ژرف نگری و موشکافی بیشتر، منابع زرتشتی را از غیر زرتشتی جدا ساخته و حتی المقدور بکوشند تا اقلا زمان آن نوشته ها را دریابند تا بدین وسیله خدمت بزرگی به فرهنگ و دین و ادب ایرانی کرده و زرتشتیان را بدون جهت متهم به دوگانه پرستی نکنند.

65a7c3329434c.jpg

ایران در سده های میانه

شاهنشاهی ایران مجموعه‌ای از شاهنشاهی‌های ایرانی یا ایرانی زبان است که بر فلات ایران، سرزمین مادری ایرانیان و آسیای غربی، آسیای جنوبی و مرکزی و منطقه قفقاز فرمانروایی می‌کرده‌اند. با شکست آشوریان از مادها و شکل‌گیری شاهنشاهی ماد، پایه‌های نخستین شاهنشاهی آریایی‌تباران در ایران بنا نهاده شد. شاهنشاهی ایران در گسترده‌ترین حالت خود مربوط به شاهنشاهی هخامنشی و در زمان داریوش و خشایارشا است که به صورت پادشاهی متحد از منطقه‌ای در استان فارس در ایران امروز برخاست. پس از سال‌ها فرمانروایی تیموریان و تشکیل حکومت‌های کوچک و بزرگ که عمده آن‌ها فرهنگ ایرانی را بازمی‌نمایاند، صفویان فرمانروایی گسترده‌ای را شکل داد که می‌توان از آن به عنوان یکی از دودمان‌های شاهنشاهی ایران نام برد و پس از دوره‌های گوناگون حکومت‌های ملوک الطوایفی و پس از سال‌ها توانستند دوباره ایران متحد را بنا نهند....

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

63f395f576c92.jpg

سروده های باباطاهر همدانی

م. اورنگ

باباطاهر یا باباطاهر عریان همدانی، عارف، شاعر ایرانی و دوبیتی‌سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری (سده ۱۱م) ایران، در دوران طغرل بیک سلجوقی می‌زیسته‌است. «بابا» لقبی بوده که به پیروان وارسته می‌داده‌اند و برای صفت عریان دلایل گوناگونی ذکر شده‌است. اغلب منابع او را اهل همدان معرفی کرده‌اند و خود او در چندین دوبیتی از همدان و الوند یادکرده است. اشعار بابا طاهر به گویش لری سروده شده‌اند. مسلک درویشی و فروتنی او که شیوهٔ عارفان است سبب شد تا وی گوشه‌گیر شده، گمنام زیسته و تفصیلی از زندگانی خود باقی نگذارد. کتاب حاضر با عنوان سروده های باباطاهر همدانی توسط م. اورنگ تالیف و در سال 1350 منتشر شده است

نثر/متون کهن/گزیده‌ نظم و نثر
کتاب
611365b3a8ce9.png

جشنهای ایران باستان

م. اورنگ

در آیین بلند ایران باستان، برای نیرومند کردن روح و جان و ایجاد خوشی و خرمی، جشن‌های زیاد مقرر و معمول بوده که هر یک از آنها بر اساس فلسفه و حکمت قرار گرفته و دارای ادبیاتی سودمند است. بعضی از این جشن‌ها با همان شکوه و جلال دیرین هنوز هم در ایران کنونی معمول و مورد احترام است؛ مانند جشن نوروز و مهرگان و سده. در این کتاب به جشن‌های ایران باستان پرداخته شده و درباره تاریخچه و شیوه برگزاری هر کدام، مطالبی مطرح شده است.

فرهنگ و تمدن/اسطوره و فرهنگ
کتاب