معارف نهجالبلاغه در شعر شاعران تألیف محمد دشتى در این مجموعه به تأثیر معارف نهجالبلاغه و پند و اندرزهای امام علی(ع) در ادبیات فارسی، به ویژه ادبیات منظوم پرداخته شده است. مؤلف با بررسی اشعار شاعران بلند آوازه ای چون فردوسی، مولوی، حافظ، سعدی، سنایی، عطار، ناصر خسرو، بسطامی، فیض کاشانی، اقبال لاهوری، دهخدا و امام خمینی(ره)، اثرپذیری این سخن سرایان را از کلمات گهربار امیر مؤمنان(ع) در دو بخش قالبی و مضمونی تشریح کرده است. وی ابتدا به فرازی از سخنان امیر مؤمنان(ع) در نهجالبلاغه اشاره میکند و سپس، ابیاتی از سخن سرایان ادب فارسی را ذکر نموده و نشان میدهد که چگونه این ناموران شعر پارسی، در قالب اشاره، اقتباس، استعاره، تضمین، ترجمه و تلمیح از قالب و محتوای معارف نهجالبلاغه سیراب شدهاند و غنای شعر خود را دو چندان کردهاند. نویسنده، در پایان به فهرست موضوعی مدخلهایی پرداخته که شاعران یاد شده از کلمات علی(ع) اقتباس کردهاند و نشانی خطبهها، نامهها و کلمات قصار را نیز، در کنار آن ذکر کرده است. این مدخلها که افزون بر صدها موضوع میشود، در باره مسائل اعتقادی، اخلاقی، سیاسی، پند و اندرز، دنیا و آخرت، فضایل و مناقب اهل بیت(ع)، بعثت پیامبر، آموزش و پرورش، تواضع و فروتنی، دستگیری از تهیدستان عبرت از روزگار و مقام و منزلت علی(ع) است
کتاب متضمن چهل مقاله در حوزه ادبیات، تاریخ، فرهنگ فارسی، علوم، طب و مانند آن است که به اهتمام دایرهالمعارف ایرانشناسی فراهم آمده است .در بخش ضمیمه نیز گفت و گویی با پروفسور سید حسن امین درباره فعالیت علمی وی و چگونگی تدوین دایرهالمعارف ایرانشناسی، صورت گرفته است .برخی از مقالات این مجموعه عبارتاند از" :لزوم بررسی ادبیات امروز ایران/ محمد استعلامی"، "آینده جهان/ کاظم امیدوار"و "نقدی بر فهرست فارسی (ایرج افشار)/ سید حسن امین"، "نکتهای از تاریخ بیهقی/ باستانی پاریزی"، "خواجوی کرمانی/ حسین بهزادی اندوهجردی"، "نقش اندیشه در هویت ایران/ محمد پارسا"، "شعر جاودانی/ مهدی حمیدی شیرازی"، "بداهه نوازی/ همایون خرم"، "تاثیر تمدن ایران در عرب و اسلام/ عباس خلیلی"، "آذربایجان بخشی از ایران است/ عنایتالله رضا"، "شعر در آثار بازمانده زبان فارسی باستان/ جمال رضایی"، "کیفیت تحولات ابدی/ ضیاءالدین سجادی"، "آرتروز/ محمد فرجاد"، "جرمشناسی/ مهدی کینیا"، "قلمرو طنز/ جواد مجابی "و "خط، کتیبه و مجسمه/ رکنالدین همایون فرخ ."
در جلد دوم از مجموعه "نخلبند شعرا "که شامل مجموعه مقالات کنگره جهانی بزرگداشت خواجوی کرمانی است 42مقاله جمع آمده که مشخصات پارهای از آنها بدین قرار است" :نقد و تحلیلی بر همای و همایون خواجو/ سید محمود طباطبایی"، "پیریز غزل قرن هشتم/ محمود عبادیان"، "اسطوره به روایت خواجوی کرمانی/ کتایون مزداپور"، "تقابل زبان شناختی عناصر صوری و محتوای در سبک خواجو/ مهرانگیز نوبهار"، "مروری بر غزلهای حضریات صنایع الکمال/ عبدالوهاب نورانی وصال"، "مسافرتهای خواجو/ سعید نیاز کرمانی "و "خواجوی کرمانی و چین/ هوی جانگ ."
حجازیات شریف رضی 40 قصیده غزلی است که در ایام حج و در سرزمین حجاز سروده شده است. غزلیات رضی به دو صورت در دیوان او وجود دارد: اول: غزلیاتی که در مقدمه دیگر قصاید وجود دارد، بخصوص قصایدی که در مدح و فخر سروده شدهاند. دوم: غزلهای مستقل. شمار کمی از غزلیات مستقل از حجازیات به شمار نمیآید. در غزلیات سید رضی تغزل به دیار مقدس جای اطلال و دمن را گرفته است. در این اشعار سلاست با متانت و سهولت با استحکام ساختار یکجا گرد آمده است. در حجازیات، شرف بر هوا و هوس و عقل بر عاطفه و احساس پیروز میشود. این اشعار نمونه اعلای غزل عذری در ادب عربی است که به رنگ بدوی و طبیعت عربی خالص و شیوه بیان بادیه نشینان ممتاز است. اشعاری با الفاظ روان و گوشنواز که دل شنونده را سخت شیفته خود میکند و آب گوارایی است برای تشنه کامان وادی عشق و شیدایی.
کتاب معارف بهاء ولد دربرگیرنده آیات فراوانی است که وی در فصول گوناگون کتاب به تفسیر و تاویل آنها پرداخته است. در این مقاله، پس از مقدمهای درباره تفسیر و تاویل، به رویکردهای تفسیری و تاویلی معارف به قرآن کریم میپردازیم. به این منظور، خاستگاه کلامی این رویکردها و شیوههای تفسیر و تاویل نزد بهاء ولد، همچنین شرایط آن از نگاه وی، به همراه بعضی از نکتههای انتقادی مطرح شده است.