کتاب کوچک «تذکرة الخطاطین» در شرح احوال خوش‌نویسان‌ و خطاطان اواخر دوره صفویه است. مؤلف آن میرزا محمد صالح اصفهانی‌ (د:1126 ق) فرزند میرزا ابوتراب اصفهانی از خوش‌نویسان و نستعلیق نویسان‌ برجسته زمان شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی است که کتابه‌های برخی‌ ابنیه اصفهان به خط خوش اوست. پدرش میرزا ابوتراب از شاگردان خاصه میر عماد بود. مؤلف این کتاب را به خواهش دوستان و شاگردان در حدود سنوات‌ 118 تا 1122 قمری تحریر کرده است. ارزش و اهمیت این تذکره از چند درجه است: یکی از حیث اطلاعات اصیل و دست اولی است که میرزا محمد صالح از دانسته‌ها و معلومات خویش نوشته و اسامی و ترجمه حدود دویست تن از خوش‌نویسان‌ قرون 11 و 12، خصوصا نستعلیق نویسان و شاگردان میر عماد را آورده است. دیگر آنکه در سبب قتل میر سخن گفته و از آنجا که پدرش از شاگردان‌ نزدیک میر بود و نیز به سبب قرب عهد، آنچه در این مورد نوشته سندی دست‌ اول محسوب می‌شود. دیگر، اصطلاحات فراوانی که در باب خوش‌نویسی و خطای به کرات‌ در این تذکره آمده و برای لغویان علاقه مند به این فن بسیار در خور توجه است.لازم به توضیح است تألیف کتاب امتحان الفضلاء اثر میرزای سنگلاخ‌ تماما براساس همین تذکره صورت گرفته است و اغلب اطلاعات اصیلش‌ منحصر به این کتاب است. مرحوم مهدی بیانی در تألیف کتاب نفیس احوال و آثار خوش نویسان از مجلد سوم‌ که نسخه‌ای از این کتاب به دستش رسیده بود،بسیار از آن استفاده و نقل کرده است. متنی که برای نخستین بار در اینجا به‌طور کامل به طبع می‌رسد براساس‌ نسخه‌ای متأخر (کتابت 1312 ش) متعلق به مرحوم عبد الله فردای، خوش‌نویس‌ و محقق معاصر (1306-1375) است.

منابع مشابه بیشتر ...

661fef6f91450.jpg

روش زیبا یا درست نوشتن (برای استفاده دانش آموزان و دبیرستانها)

سیدعلی میرافضلی

سیدعلی میرافضلی درباره سبب تالیف کتاب می گوید: در سال 1316 تا 1319 از جمله درسهایی که می گفتم درس املاء بود روشی را که در پیش گرفته بودم چنین بود که برای هر نوبت موضوع تازه را در نظر گرفته و به اندازه یک دیکته آن را شرح و بسط داده و در ساعت مقرر برای دانش آموزان میخواندم تا از خارج بنویسد، تجربه معلوم می داشت که عموم دانش آموزان برای نوشتن این نوع از دیکته آماده تر بودند آنکه آثار انزجار از چهره ایشان مشهود گردد با اهتزاز تمام در نوشتن آن اهتمام داشتند این طریقهاز چند لحاظ برای دانش اموزان ایجاد رغبت می نمود یکی تازگی مطلب که بطور کلی بیان هر موضوع تازه توجه مخاطب را جلب کرده و او را برای اصغای آن مهیا می نماید دیگر آنکه لغات مشکلی که در ضمن این طرز املاء بکار برده میشود بیشتر از مردم بدان تکلم نموده و به گوشها آشنا می آید به علاوه چون با عبارات ساده ذکر می شود در نتیجه از دشواری آن کاسته و حکم سهل و ممتنع را پیدا می نماید و دانش آموز بدون آنکه دشواری لغت او را خسته خاطر و ملول گرداند در طی نوشتن عبارات آسان آنرا فرا میگیرد.

65ca2d0713b14.jpg

تذکره خوشنویسان

غلام محمد هفت قلمی دهلوی

این اثر که دو نسخة خطی و چاپ سنگی آن موجود است بوسیلة مولانا غلام محمد هفت قلمی دهلوی شاعر متخلص براقم متوفی بسال 1939 میلادی = 1239 هجری قمری نوشته شده است این کتاب بعدها بوسیلة محمد هدایت حسین، مدرس زبان فارسی و عربی در کالج کلکته هندوستان تصحیح و تحشیه شده است و با اضافاتی و یک مقدمة بسیار جالب بچاپ سنگی انتشار یافته است. این کتاب شامل فهرست الرجال که محتوی 39 صفحه علاوه بر صفحات اصلی کتاب و یک مقدمه بسیار جالب بقلم مصحح کتاب یعنی محمد هدایت حسین در 8 صفحه و خود کتاب شامل چهار مقاله بشرح زیر است: 1- مقاله اول = در بیان حدوث رسم خط عربی 2- مقاله دوم = در ذکر حدوث و ایجاد اقسام رسم خط اهل فرس قدیم.