کتابخانه مجازی ادبیات

فرهنگ اصطلاحات عرفان اسلامی نخستین مجلد از مجموعه ی فرهنگ های اصطلاحات علوم و معارف اسلامی است که در حوزه ی علوم عقلی شامل: عرفان، فلسفه، کلام، اخلاق و منطق و در حوزه ی علوم نقلی شامل: فقه، اصول فقه، تفسیر و علوم قرآنی، رجال، درایه و ادبیات عرب است. این فرهنگ به منظور فراهم آوردن بستر مناسب برای ارائه ی ترجمه های دقیق و رسا و با اسلوب سنگین ادبی از آثار جاویدان عرفان اسلامی تهیه گردیده و اولین قدم مهم در این زمینه به شمار می آید. کتاب حاضر عمده ی اصطلاحات عرفانی را در بر دارد و مدخل ها و معادل های آن ها به دقت گزینش شده و در تهیه آن از بسیاری از پر ارج ترین ترجمه های دهه های اخیر استفاده شده است. راقم این سطور یقین دارد که فرهنگ اصطلاحات عرفان اسلامی کمک بزرگی برای مترجمان ایرانی خواهد بود و سهم بسزایی در بهتر برگردانیدن گنجینه های معرفت فارسی به جهان خارج خواهد داشت و وسیله ای ارزنده خواهد بود برای تبدیل کردن زبان انگلیسی به یک زبان اسلامی؛ یعنی زبانی که در آن معارف و ارزش های اسلامی، که در قلب آن عرفان قرار گرفته، به سهولت قابل بیان است؛ علاوه بر این، کمک خواهد کرد تا مترجمان از تشتت و پراکندگی در برگرداندن متون عرفانی رهایی یابند.

«اصطلاحات الصوفیه» که به قلم «ابوالقاسم عبدالرزاق ابن ابی الفضایل جمال‌الدین کاشانی» از عرفای بزرگ قرن هفتم هجری به نگارش در آمده دربردانده شرح اصطلاحات عرفان به زبان عربی است. کتاب حاضر، با هدف بررسی شالوده و مبانی عرفان عبدالرزاق کاشانی در اصطلاحات الصوفیه به نگارش در آمده و مشتمل بر ترجمه فارسی کتاب، به همراه شرح و تفسیر اصطلاحات عرفانی مندرج در آن، در بیست و هفت باب است.

یکی از ستارگان رخشنده آسمان شعر و ادب فارسی و خورشید فروزان سپهر اخلاق و فضایل انسانی پروین اعتصامی است، پروین برای بیان معانی لطیف و مضامین عالی، گاه از قصاید بلند و کوتاه مدد می‌گیرد و گاه گوهر ثمین سخن را در سلک مثنوی و قطعه به رشته نظم می‌کشد. قصاید غرای پروین اعتصامی یادآور سبک و شیوه هر یک از اساتید سخن که باشد، یارای مقابله با آن را دارد و در نهایت شیوایی و در کمال زیبایی است. تصویرآفرینی شعر پروین، اگر چه در قطعات و مثنوی‌ها بیشتر به چشم می‌خورد و اغلب به صورت مناظرات و محاورات گوناگون است، ولی به حکم وجود عاطفه لطیف و استعداد خداداد در ایراد تمثیل‌ها، این تجسم مفاهیم و صحنه‌پردازی‌ها در ضمن ابیات حکیمانه و عارفانه قصاید هم دیده می‌شود.

در اواخر دوره تيموريان با روي کار آمدن سلطان حسين بايقرا، هرات به عنوان مرکز علمي و فرهنگي، مامن بسياري از نويسندگان و عالمان شد. دربار هرات با حضور اميرعليشيرنوايي، وزير دانشمند و ادب پرور تيموريان شکوه و عظمت بسياري يافت. از جمله کساني که در اين دوره باشکوه به عرصه هستي قدم نهاد و آثار ارزشمندي از خود به يادگار گذاشت، مولانا کمال الدين حسين واعظ کاشفي است. اين دانشمند پرکار در زمينه‌هاي گوناگون تاليفاتي دارد؛ روضه الشهدا يکي از آثار وي است. اين کتاب واقعه کربلا را با بياني اديبانه و داستاني به تصوير کشيده است. در اين مقاله ضمن بازنگري اطلاعات مربوط به احوال و آثار کاشفي، متن روضه‌الشهدا از نظر ادبي و عناصر داستاني نقد شده، نوآوري‌ها و تازگي‌هاي نثر داستاني آن نشان داده مي‌شود.