کتابخانه مجازی ادبیات

در چند ماه اخیر دو گنجینه سکه اشکانی یکی در شمال و دیگری در غرب ایران کشف گردید که از لحاظ تصادف پیدایش آنها در یک زمان معین در دو محل مختلف باعث تعجب است. البته نام گنجینه آنهم سکه خاطر را متوجه افسانه های کهن که خمهای لبریز از طلای ناب است می‌سازد. در صورتیکه این دو گنجینه از حیث ارزش مالی و کمیت مورد علاقه نمی‌باشد بلکه ارزش علمی انها و کمک موثری که به تاریخ گذشته ایران و آثار هنری و توسعه علم سکه شناسی می‌نماید جالب است. بعلاوه هر دو قسمت از یک سری منظم از سکه های مشخصی نیست بلکه محتوی سکه های سلاطین متعدد با ضربهای متنوع و اوزان مختلف می‌باشد که طرز ضرب و علامات و مشخصات آن بسیار ممتاز است. محل اصلی پیدایش آنها را بطور صحیح و یقین نمی‌توان تعیین نمود چون متاسفانه این سکه ها بطرز منظمی بدست ما نرسیده بلکه کاشف آن رعایت قانون عتیقات را ننموده و فقط به فروش آن پرداخته و از آن طریق بدست ما رسیده است ولی آنچه که محقق است دسته اول که محتوی سکه های دوره اول اشکانی است بانضمام سکه های دوره آخر سلوکی در گرگان نزدیک گنبدقابوس پیدا شده و دسته دوم که از سکه های اواسط دوره اشکانی تا نزدیک به آخر دوران آن سلسله می‌باشد در کرمانشاه نزدیکی پل ذهاب بدست آمده است.

پادشاهان اشکانی از نژاد پارتی به شمار می رفتند. پارت ناحیه ای بود که در خراسان کنونی قرار داشت. گویند که نام این قوم ماخوذ از اسم قبیله پارنی است که تیره ای از قوم سکایی داهه به شمار می آمدند و در بیابانهای بین رود جیحون و دریای خزر در ییلاق و قشلاق بودند و مسکن اصلی آنان در استپهای میان گرگان و دریای آرال بود. مردم پارنی شاید بیشتاز قبیله های بودند که بخش های آباد پارت را در تصرف گرفتند در زبان ارمنی قدیم، و قسمتهای پارتی مانوی بعضی از کلمات آن زبان را از ریشه پارنی دانسته اند که توسط آن قوم به زبان پارتی راه یافته اند. پارنی ها حتی پس از تصرف پارت عادت چادرنشینی و شبانی خاص سکایی را نگاه داشتند. پارنی ها مردمی سوارکار و دلیر بودند و چون از آزادگان به شمار می رفتند، پیاده رفتن را دون شان خود می دانستند و همواره اسبی زیر ران خود داشتند. تیر و کمان سلاح ملی آنان بود. خصوصیت جنگی ایشان در جنگ و گریز حیله گرانه بود. سوار پارتی در حین گریز ناگهان به عقب بازمیگشت و به دشمن تیر می انداخت، پس از مدت کوتاهی بار دیگر، حمله را آغاز می کرد. از مجموع نوشته های مورخان قدیم، چنین نتیجه گرفته می شود که پارتی ها از آریاهای ایرانی بودند…

ویدر، که ساکنانش آن را viyer می‌نامند، روستایی است از دهستان خَرَقان در بخش خرقان از شهرستان ساوه در استان مرکزی. این روستا در طول 50 درجه و 7 دقیقه و عرض 35 درجه و 20 دقیقه واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 1700 متر است. روستای ویدر را کوه تیر در شمال و کوه مغار در جنوب و جنوب‌غربی احاطه کرده است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1375 شمار ساکنان روستای ویدر 164 نفر (60 خانوار) بوده است. نگارنده در این مقاله خواهد کوشید تا توصیفی کوتاه، اما دقیق از ویژگی‌های مهم این گویش کمتر شناخته شده ایرانی رائه دهد.