کتابخانه مجازی ادبیات

موضوع کتاب گزیده ای از سروده های طبری نیما تحت عنوان روجا و مجموعه واژه های طبری (مازندرانی) است که شاعر بلند آوازه و نوپرداز معاصر ایران مرحوم نیما یوشیج (علی اسفندیاری) در اشعار خودآورده است. این واژه ها به لهجه طبری در منطقه بین نور تا نوشهر خصوصا در نقاط کوهستانی و ییلاقی متداول است که شاعر در آنجا زاده شده و بخشی از زندگی خود را در آن نواحی سپری کرده است، هرچند تعدادی از واژه های به کار گرفته شده به وسیله نیما در نقاط میانی و قسمت شمالی جبال البرز و شرق مازندران یکسان تلفظ می شود.

یکی از شیوه‌های ابراز نظر در مورد قدرت و نظام سیاسی در دوره پهلوی دوم، سرودن شعر بود. از آنجایی که اختناق حاکم بر جامعه اجازه اعتراض و اظهارنظر صریح را نمی‌داد، بسیاری از افراد با استفاده از صنایع ادبی، چون کنایه، ایهام و ... در قالب شعر مخالفت خویش را با وضعیت موجود اعلام می‌کردند. از طرف دیگر تعدادی از طرفداران رژیم پهلوی نیز به وسیله شعر به تعریف از این رژیم می‌پرداختند. این کتاب اشعار مخالفین و موافقین رژیم پهلوی را با توجه به مبانی فکری آنها مطرح کرده و مضامین و معانی هرکدام را مورد بحث قرار داده است.

ما در شماره پیشین گوهران، با موضوع «شعر دهه چهل» در خدمت آقایان عنایت سمیعی، و عبدالعلی دست‌غیب و مفتون امینی بودیم. از دهه چهل شروع کردیم، چون علیرغم تمام نظرهای موافق و مخالف، این دهه نقطه عطفی در شعر معاصر ایران بوده است؛ ما از یک طرف اوج شعر نیمایی را داشتیم که البته این بحث هم وارد است که شاعران دهه چهل منسوب به نیما اصلا تا چه حد نیمایی بوده‌اند یا نبوده‌اند، شعر موج نو را داریم با کتاب طرح احمدرضا احمدی؛ اواخر دهه چهل جریان شعر چریکی را داریم .. . در این نشست دهه پنجاه را بررسی خواهیم کرد. به این دلیل که درباره دهه پنجاه هم صحبت‌های زیادی شده است، از جمله این که دهه پنجاه دهه افول شعر فارسی است، یا به طور مشخص افول شعر نیمای بوده است.

دهه چهل، بررسی اصلاح آن، پی‌گیری وجوه و زوایای این دوره از شعر ایران و فراز و نشیب آن در این دهه، موضوع میزگرد اختصاصی گوهران است که در این شماره پیش روی شماست. از این پس نیز در نظر داریم شعر ایران را در ادامه دهه چهل با حضور منتقدان و شاعران دیگر به بحث بگذاریم. شاید گونه گونی جریان‌های شعری در دهه چهل، گاه صحبت‌های ما را نیز دچار افتراق و پراکندگی کرده باشد، اما ماحصل این نشست چنانچه توسط مهمانان گرامی به جمع‌بندی رسید، شمایی کلی از شعر دهه چهل را به ما می‌نمایاند. دوست‌تر داشتیم به طور مشخص‌تر جریان‌های غالب را در این دهه مورد کنکاش بیشتر قرار دهیم.