کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب‌شناسی گرچه ریشه در فرهنگ و تمدن برخی از کشورهای باستانی دارد؛ ولی به عنوان یک علم، دنش نوینی است که از رستن شاخ و برگ‌های تازه آن دیرگاهی نمی‌گذرد. نویسنده در این کتاب کوشیده تا نخست از دانش کتاب‌شناسی و شاخه‌های آن به کوتاهی بنگارد و آنگاه پنج «اهرم جهش» در فرهنگ اسلامی و از آن میان نقش نهاد وقف را در گسترش دانش‌های مسلمانان را نشان دهد و پایگاه الندیم و جایگاه «الفهرست» او در کتاب‌شناسی، زمینه اصلی دلبستگی نویسنده در این کتاب است. این کتاب برای خواننده، پیشگام بودن الندیم در کتاب‌شناسی را به روشنی ترسیم می‌کند.

هشتمین مجلد از دفتر «درباره نسخه‌های خطی» دفتری است پربار و تازه‌تر از اطلاعات و اخبار مربوط به مجموعه‌هایی که از نسخ اسلامی در شوروی جمع‌آوری شده است و این کتابخانه‌ها را دربر می‌گیرد: کتابخانه عمومی لنین در شهر مسکو، نسخه‌های خطی بنیاد خاورشناسی فرهنگستان شوروی شهر لنینگراد، کتابخانه شچدرین در شهر لنینگراد، نسخه‌های عربی ـ ترکی گرجستان، موزه هنری گرجستان در شهر تفلیس، کتابخانه بنیاد خاورشناسی فرهنگستان تفلیس و کتابخانه دانشگاه لنینگراد.

تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی نام کتابی نوشته ابوالفضل بیهقی است که موضوع اصلی آن تاریخ پادشاهی مسعود غزنوی پسر سلطان محمود غزنوی است. این کتاب علاوه بر تاریخ غزنویان، قسمت‌هایی درباره تاریخ صفاریان، سامانیان و دوره پیش از پادشاهی محمود غزنوی دارد. نسخه اصلی کتاب حدود ۳۰ جلد بوده است که به دستور سلطان مسعود بخش زیادی از آن از بین رفته‌است. و از این کتاب امروزه مقدار کمی (حدود پنج مجلد) بر جای مانده‌است.

ذکر جمیل و شهرت و آوازه شیخ فرید‌الدین محمد «عطار» نیشابوری (618 ـ 540 هـ ق) سبب گردیده تا مشتاقان ادب پارسی در سرزمین پهناور و شبه‌ قاره هند نیز از نفحات و روایح سروده‌ها و اسرار و رموز عرفانی شیخ جان و روحشان را صفا دهند و به حضرتش ارادت ورزند. بعضی و از جمله صاحب شعرالعجم مسافرت‌هایی به اقطار جهان و ضمن آنها به هندوستان را به شیخ «عطار» نسبت داده‌اند.