این کتاب دربرگیرنده چند مقاله نقدی کوتاه است که زبان و بیانی ساده و آموزنده دارد. فصول کتاب عبارتند از: رمان، خلق جهانی نو، تخیل فرهیخته، ادبیات داستانی، نقد ادبی، زبان رمزی و قصههای پریوار، شیوههای نقد ادبی، دروازه مغرب، آغازی برای پایان. دو فصل آخر را نویسنده این کتاب نوشته و فصول دیگر شرح و نقد کتابهایی است که در زمینه پژوهش و نقد ادبی که دیگران به زبان فارسی ترجمه کردهاند.
گیلان نامه "مجموعه مقالاتی است در زمینه تاریخ، فرهنگ، هنر، زبان، ادبیات و مردمشناسی منطقه گیلان .این مجموعه شامل مقالاتی است از نویسندگان مختلف با این عناوین "ماکیان در سرزمین گیلان و دیلمستان از محمود پاینده؛ نامهای گیلانی (برای پسران و دختران) از م. پ. جکتاجی؛ دیوان پیر شرفشاه دولابی از عباس حاکی؛ قلیان کوبی از جعفر خمامی زاد؛ گیلان از دیدگاه هنر از جهانگیر سرتیپ پور؛ واژه های گیلکی از سیروس شمیسا؛ دولاب و خشم دو شهر گمشده از علی عبدلی و ....
کتابی که ترجمه آن اینک از نظر شما میگذرد رساله مختصری است که بیشتر برای تدریس در مدارس نوشته شده است. فلیسین شاله، درین رساله موجز سعی کرده است چنانکه شیوه اوست تمام مسائل مهم متافیزیک را با بیان ساده و دلپذیری مطرح و تقریر کند. بیان او در مورد مباحث فلسفی بیان یک فیلسوف نیست بیان یک معلم است. بیان او در مورد انتقاد، معتدل و در قضاوت، محتاط جلوه می کند. اقوال و آراء را با بیان ساده و موجزی تقریر می نماید و در همه حال سعی دارد تمام مطالبی را که درباره هر کدام از مسائل متافیزیک گفته اند، تا حدامکان جمع و نقل نماید. معذلک بدون سابقه ذهنی درک مطالب او دشوار خواهد بود. خواننده این کتاب وقتی به خوبی می تواند این مسائل مهم و دقیق و مبهم را درک کند که با جمال از تاریخ فلسفه را می توان توصیه کرد. خواننده ایرانی در چنین مواردی می تواند به کتاب نفیس "سیر حکمت در اروپا" مراجعه نماید.
در این مجموعه، مقالاتی در خصوص آثار و احوال استاد محمدتقی شریعتی گردآمده است .عناوین مقالات و نویسندگان آن بدین قرار است : سپیده باوران/استاد محمدرضا حکیمی ; سنگر دفاع از اسلام در خطه خراسان/استاد شهید مطهری ; نامه فرزند به پدر/دکتر علی شریعتی ; فایده و لزوم دین/محمدعلی مهدوی راد ; مفسر نوگرای قرآن/محمد اسفندیاری; مربی والامقام جامعه/استاد محمدتقی جعفری. افزون بر آن، چکیده هشت کتاب از استاد محمد تقی شریعتی در پایان کتاب به چاپ رسیده است
این مجموعه شامل دو بخش مقالات و گفتگو است. در بخش اول که شامل مقالات است، درباره موقعیت، پیشینه و آینده زبان فارسی مطالبی تحقیقی آمده است. در بخش دوم با نامآورترین استادان ادبیات فارسی در کشورهای مصر، هند، روسیه، تاجیکستان، مجارستان و ارمنستان گفتگو شده است. این گفت و شنودها اغلب در محل اقامت استادان در کشورهای خودشان انجام یافته است. یادآوری این نکته لازم است که مطالب این مجموعه قبلا در ماهنامه کیهان فرهنگی منتشر شده است. این نشریه همواره بخش وسیعی از برنامههایش را معطوف تعمیم زبان و ادبیات فارسی در جهان کرده است و انتشار ویژهنامههایی در زمینه فرهنگ ملل و گفتگو با استادان زبان فارسی در کشورهای جهان تداوم این سیاست بوده است.