کتابخانه مجازی ادبیات

محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.

سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.

این کتاب تذکره‌ای است به نام «نگارستان دارا» از تألیفات عبدالرزاق دنبلی متخلص به مفتون و متوفی در سال 1243 هجری قمری که حاوی شرح حال 212 تن از شعرای قرن دوازدهم و سیزدهم می‌باشد. دنبلی این کتاب را به سال 1241 تألیف کرده است.

کتاب تجربة الاحرار و تسلیة الابرار اثر عبدالرزاق بیگ دُنبُلی از جمله کتاب‌هایی است که در زمینه تذکره نوشته شده است. این کتاب از مجموعه های نفیس و از مهمترین کتب ادبی و تاریخی است که در نیمه ی اول قرن سیزدهم هجری قمری تألیف گردیده است. ای‍ن‌ ک‍ت‍اب‌ ت‍ذک‍ره‌ گ‍ون‍ه‌‌ای ا‍س‍ت‌ در اح‍وال‌ ع‍ال‍م‍ان‌ و ش‍اع‍ران‌ زم‍ان‌ ب‍ه‌ ن‍ث‍ری‌ ش‍ب‍ی‍ه‌ ب‍ه‌ ن‍ث‍ر دره‌ ن‍ادره‌. اب‍ت‍دای آن‌ پ‍س‌ از خ‍طب‍ه‌ ش‍م‍ه‌ای‌ از ح‍ال‌ ن‍وی‍س‍ن‍ده‌ ک‍ت‍اب‌ اس‍ت‌ و بعه‍د در ای‍ن‌ ق‍س‍م‍ت‌ ای‍ن‌ ش‍اع‍ران‌ ذک‍ر م‍ی‌‍ش‍ون‍د: اس‍م‍اع‍ی‍ل‌خ‍ان‌ ق‍ش‍ق‍ائ‍ی‌؛ م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دص‍دق‌ م‍ن‍ش‍ی‌ م‍وس‍وی‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌؛ م‍ی‍رزا ع‍ن‍ای‍ت‌ال‍ه‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌؛ م‍ولان‍ا م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر ب‍ه‍ب‍ه‍ان‍ی‌؛ ش‍ی‍خ‌ م‍ه‍دی‌؛ ض‍ی‍اآ ال‍دی‍ن‌ ی‍وس‍ف‌ ب‍ح‍ران‍ی‌؛ س‍ی‍دم‍ه‍دی‌ ب‍روج‍ردی‌؛ م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی‌ ش‍ه‍رس‍ت‍ان‍ی‌؛ اس‍م‍اع‍ی‍ل‌ خ‍واج‍وئ‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍ن‌ م‍ولان‍ا م‍ح‍م‍درف‍ی‍ع‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ م‍ی‍رزا م‍ظف‍ر اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌؛ م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دن‍ص‍ی‍ر طب‍ی‍ب‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌؛ م‍ی‍رزا اب‍وال‍ق‍اس‍م‌ م‍درس‌؛ ش‍ی‍خ‌ م‍ح‍م‍د ب‍ح‍ران‍ی‌؛ م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی‌ م‍ش‍ه‍دی‌؛ م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دج‍ع‍ف‍ر ی‍زدی‌ م‍ت‍خ‍ل‍ص‌ ب‍اس‍ی‍ر؛ م‍ولان‍ا س‍ی‍دح‍س‍ی‍ن‌؛ م‍ولان‍ا م‍ه‍دی‌ ه‍رن‍دی‌؛ م‍ولان‍ا م‍ه‍دی‌ ن‍راق‍ی‌؛ م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌ ت‍ب‍ری‍زی‌ ع‍ب‍دال‍واه‍اب‍ی‌؛ آخ‍ون‍د م‍لارض‍ا ت‍ب‍ری‍زی‌؛ م‍ی‍رزا رف‍ی‍ع‌ب‍ن‌ م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دش‍ف‍ی‍ع‌ ت‍ب‍ری‍زی‌، م‍ش‍ت‍اق‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌؛ آذر ب‍ی‍گ‍دل‍ی‌ ش‍ام‍ل‍و؛ س‍ی‍د اح‍م‍د ه‍ات‍ف‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌؛ ع‍ذری‌ ب‍ی‍گ‍دل‍ی‌ ش‍ام‍ل‍و؛ ص‍ب‍اح‍ی‌؛ اس‍ی‍ری‌؛ ح‍اج‍ت‌؛ راه‍ی‌؛ رف‍ی‍ق‌، ص‍اف‍ی‌، طوف‍ان‌، غ‍ال‍ب‌، دروی‍ش‌ ع‍ب‍دال‍م‍ج‍ی‍د، ن‍ش‍اط، ن‍ص‍ی‍ب‌، ن‍ی‍ازی‌، ه‍ج‍ری‌، ح‍اج‌ م‍ه‍دی‌خان‌ س‍م‍ن‍ان‍ی‌. از اواس‍ط ک‍ت‍اب‌ ت‍اری‍خ‌ اواخ‍ر دوره‌ ن‍ادری‌ و ک‍ش‍م‍ک‍ش‌ه‍ای‌ دوران‌ اول‌ ق‍اج‍ار و س‍ل‍طن‍ت‌ ف‍ت‍ح‍ل‍ی‌ ش‍اه‌ م‍ی‌آی‍د و س‍پ‍س‌ از ص‍ن‍ای‍ع‌ ش‍ع‍ری‌ و آداب‌ دب‍ی‍ری‌ م‍طال‍ب‍ی‌ ذک‍ر م‍ی‍ش‍ود و ب‍ع‍د م‍ص‍ن‍ف‌ پ‍اره‌ای‌ از داس‍ت‍اه‍ای‍ی‌ زم‍ان‌ خ‍ود را م‍ی‌آورد ک‍ه‌ ب‍س‍ی‍ار دل‍ک‍ش‌ و ج‍ال‍ب‌ ت‍وج‍ه‌ اس‍ت‌.