کتابخانه مجازی ادبیات

در نوشتار حاضر نخست ابزار و لوازم توليد و توسعه علمي معرفي مي‌شود، سپس شيوه‌هاي گفت و گو و ويژگي‌هاي آن تشريح مي‌گردد .کتاب با مقاله‌ها و خطابه‌هاي مولف که با موضوعات متفاوت نگاشته شده به پايان مي‌رسد .عناوين برخي از مقالات و خطابه‌ها بدين قرار است .از آن جمله عبارت‌اند از" :نبرد با گرسنگي در جستجوي امنيت غذايي"، "انقلاب اسلامي و پژوهش‌هاي جامعه شناختي درباره آن"، "بانک توسعه اسلامي موقعيت و وظايف آن"، "چگونه شهر آدمي را دگرگونه مي‌سازد"، "ساخت و ساز مسايل اجتماعي و اجرايي آن"، "معماري و هويت شهري"، "سير و سياحت و سفر "و "شوراهاي شهر و روستا، برنامه‌ها و دل مشغولي‌ها ." همانند دفتر یا جلد اول "یک حرف از هزاران" تحلیل های عنوان شده در این جلد نیز با مباحث جامعه شناسی به ویژه جامعه شناسی آثار تمدنی و فرهنگی نسبتی دارند...

(از مجموعۀ 2 جلدی)در نوشتار حاضر نخست ابزار و لوازم تولید و توسعه علمی معرفی می‌شود، سپس شیوه‌های گفت و گو و ویژگی‌های آن تشریح می‌گردد .کتاب با مقاله‌ها و خطابه‌های مولف که با موضوعات متفاوت نگاشته شده به پایان می‌رسد .عناوین برخی از مقالات و خطابه‌ها بدین قرار است .از آن جمله عبارت‌اند از" :نبرد با گرسنگی در جستجوی امنیت غذایی"، "انقلاب اسلامی و پژوهش‌های جامعه شناختی درباره آن"، "بانک توسعه اسلامی موقعیت و وظایف آن"، "چگونه شهر آدمی را دگرگونه می‌سازد"، "ساخت و ساز مسائل اجتماعی و اجرایی آن"، "معماری و هویت شهری"، "سیر و سیاحت و سفر "و "شوراهای شهر و روستا، برنامه‌ها و دل مشغولی‌ها ."

مولف در این کتاب براساس جامعه‌شناسی پارادایمی، جریان روشنفکری ایرانی را از بدو شکل‌گیری تا شهریور 1320، بحث و بررسی می‌کند .تلاش اصلی نویسنده معرفی متون اصلی روشنفکری، طرح دیدگاه اصلی‌ترین روشنفکران در هر نسل به صورت "مثالواره"، طرح گفت و گوهای عمده در قالب پارادایم "عقب ماندگی "و بازشناسی اندیشه نوسازی در ایران است .پرسش اصلی کتاب این است که "آیا در طول بیش از یکصد سال که از آشنایی ایرانیان و به طور خاص روشنفکران ایرانی با اندیشه غربی می‌گذرد، اندیشه و نه رفتار و عمل اجتماعی آنان دچار تغییر بنیادی شده است یا خیر؟ در صورت تغییر بنیادی، نمودها و شواهد آن کدام است؟ ." مباحث کتاب در 9فصل سامان یافته است .در فصل اول و دوم ضمن توجه به وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شکل‌گیری اندیشه نوسازی و جریان روشنفکری، چارچوب نظری نیز مطرح شده است .در فصل سوم تلاش شده مبانی و مشخصات مدرنیته ایرانی تشریح و تبیین گردد .فصل چهارم به بحث درباره یکی از عناصر مدرنیته ایرانی با عنوان "مدرنیته و سنت در ایران "اختصاص یافته است .در فصل پنجم تلاش شده تعبیری که در این کتاب از "پارادایم عقب ماندگی "وجود دارد بازشناخته شود .اندیشه نوسازی در سه نسل روشنفکری متاثر از پارادایم عقب ماندگی در فصل‌های بعدی بررسی می‌گردد .در فصل ششم درباره اندیشه بعضی از روشنفکران نسل اول بحث شده، همچنین ویژگی‌های آنها بازگو و منابع روشنفکری ایشان معرفی شده‌اند .این نسل مصادف با اولین دوره رویارویی ایرانیان با غرب شکل گرفت (البته بیشتر روشنفکران این نسل سیاح و بازرگان بودند) .ویژگی‌های فکری، منابع روشنفکری و انواع گروه‌های روشنفکری نسل دوم در فصل هفتم به تحلیل درآمده که از آن جمله‌اند :ملکم خان، میرزا آقا خان کرمانی، آخوندزاده، سید جمال‌الدین اسدآبادی و کواکبی .فصل هشتم به بحث درباره نسل سوم روشنفکر ایرانی اختصاص دارد .این نسل در کنار دولت جدید پهلوی شعار نوسازی را سر داده و در نوسازی نظامی، اداری و سازمانی جامعه تلاش می‌کنند .در فصل آخر نحوه و میزان تطور پارادایم عقب ماندگی از نسل اول به نسل دوم و سپس نسل سوم روشنفکری به بحث گذاشته می‌شود .در این مبحث ;برای شناسایی میزان پیوستگی و تفاوت پارادایم‌ها از یک دیگر، از شبکه روابط بین نسل‌های متعدد روشنفکری و سهم "روشنفکران مرزی " و "روشنفکران مستقل "در انتقال مفاهیم فکری از یک پارادایم به پارادایم دیگر، سخن به میان آمده است .فهرست منابع و فهرست اسامی پایان بخش کتاب است .

در این کتاب ابتدا کوشیده شده ضرورت‌های پرداختن به موضوع اندیشه اجتماعی و دیدگاه‌های مطرح در این زمینه بیان شوند. سپس ضعف و قوت‌ها و تنگناهای موجود در اندیشه متفکران مسلمان مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه اصول، ویژگی‌ها و مشخصات اندیشه اجتماعی مسلمانان ارائه شده و در پایان آراء و نظریات بعضی از متفکران مسلمان در دوران گذشته از قبیل فارابی، بیرونی، مسعودی، ابن بطوطه، غزالی طوسی و ابن خلدون بیان شده است.