کتابخانه مجازی ادبیات

محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.

سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.

اثر حاضر پژوهشی است درباره تاریخ ایران در دوره خلافت اموی که در آن نویسنده تلاش کرده کیفیت و ماهیت یورش و کردار امویان و دست نشاندگان آنها را در خراسان بزرگ بازگو نماید .فصل نخست با عنوان "پان عربیسم اموی و تصاویر تاریخی آن در خراسان" شامل این مباحث است :"اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی خراسان بزرگ، از سلیمان بن عبدالملک تا عمر بن عبدالعزیز( 96 99ه‌/ 715 717م)"، "خراسان در دوره قتیبه بن مسلم باهلی( 86 96ه‌/ 705 715م)"، "خراسان در دوره سلیمان بن عبدالملک( 99 96ه‌/ 717 714م)"، "سیاست داخلی و خارجی رژیم اموی"، "همدستی اشرافیت ایرانی با عرب‌ها علیه توده‌های ایرانی"، "خراسان در دوره یزید بن مهلب :قتل عام مردم گرگان" و "اوضاع سیاسی اجتماعی اقتصادی خراسان( 127 99ه‌/ 717 744م)" .فصل دوم که "رفرمیسم رژیم امویان(خلافت عمر بن عبدالعزیز)" نام گرفته با این مباحث شکل گرفته است :"بحران سیاسی در خراسان :خلافت عمر بن عبدالعزیز، رفرماتور امویان"، "خراسان در دوره جراح بن عبدالله حکمی"، "جنایات عرب‌ها و اشراف ایرانی"، "کودتای اشراف اموی علیه سیاست عمر بن عبدالعزیز" و "سیاست حرشی در خراسان" .مخاطبان در فصل سوم کتاب این مباحث را پی می‌گیرند : "حرکت‌های مبارزه در ماورء‌النهر"، "ظهور حارث بن سریج( 116 128ه‌/ 734 755م)"، "نصر بن سیار و کوشش برای اصلاح امور( 132 120ه‌/ 737 749م)"، "قیام یحیی بن زید بن علی(ع) و اوضاع سیاسی خراسان( 125ه‌/ 742م)"، "قیام جدیع بن علی و قبیله ازد و اوضاع خراسان" و "پایان درگیری سیاسی در خراسان و سقوط رژیم اموی( 132ه‌)" .فهرست موضوعات، فهرست منابع و فهرست اعلام به انضمام فهرست مطالب و موضوعات به انگلیسی در صفحات پایانی آمده است .

بازخوانی یک اثر جاودانه جهانی در جغرافیای فرهنگ بومی و میهنی، به معنای بازیابی عناصر هویت ملی است. وقتی می‌گوییم هویت ملی، محور مختصات آن را باید ریاضی‌وار در نظر آوریم. بی‌هیچ گزافه‌ای فردسی، طراح و ترسیم‌کننده این محور مختصات است. چرا که زاد و زایش فردوسی و شاهنامه، در مفطعی از زمان کیهانی در تقویم حکمت آریایی، روی داد که جهان‌بینی نوین ایرانی بر پایه ودایع قویم و باورهای نوین و رویش نژاده نوین ایرانی شکل گرفته بود. مقطعی که خشم و خروش فرو نشسته بود و پیشاهنگان و نخبگان نهضت مقاومت ملی کار خویش را کرده بودند و زمینه بازگشت خردمندانه و بازخوانی فرهنمندانه پیشه تاریخی و ودایع قومی فرا رسیده و فراهم گشته بود.