شعر بیدل، به عنوان یکی از میراثهای فرهنگی و ادبی بسیار گنجینهای از ادب و فرهنگ فارسی است که چنانکه تاریخ طولانی و بیش از هزار سالهای دارد، در طول زمان توسط شاعران و نویسندگان هر دوره با تلاشهای خود، به شکلها و سبکهای مختلفی شکل گرفته است و به پیشرفتهای فنی، عمیقتر شدن محتوا و تنوع ادبی دست یافته است. شعر بیدل به اندازه زیادی در عرصههای زبان، شعر، ادب، اندیشه و عرفان گرانبار و پر محتوا شده است. یکی از مهمترین ویژگیهای شعر بیدل، توجه به ارث و سنت شعری است که همواره شاعران گذشته مثل گوهرهای گرانبها برای نوآوران آینده مد نظر بودهاند. در این نوع شعر، اصول سنتی مورد توجه قرار گرفته و خلاقیت و آفرینش همواره در مرزهای سنت اتفاق میافتد و افزودن و آراستن به سنتها به جای شکستن آنها مورد تاکید است. یکی دیگر از ویژگیهای شعر بیدل، بار ادبی و معنایی کلمات و تداعی معانی موتیوها به حد کمال است. این نوع شعر نهتنها از مفاهیم و معانی قدیمی استفاده میکند، بلکه موارد جدیدی نیز به آن افزوده میشود و زبان آن نیز به شیوهای اجمالی و ایجازی است. برای درک صحیح شعر بیدل، خواننده باید به اندازه کافی با سنت شعر فارسی آشنا و از اصول اساسی عرفانی اسلامی آگاه باشد. در این حالت، فهم درستی از شعر او به دست میآید.
در جلد دوم از مجموعه "نخلبند شعرا "که شامل مجموعه مقالات کنگره جهانی بزرگداشت خواجوی کرمانی است 42مقاله جمع آمده که مشخصات پارهای از آنها بدین قرار است" :نقد و تحلیلی بر همای و همایون خواجو/ سید محمود طباطبایی"، "پیریز غزل قرن هشتم/ محمود عبادیان"، "اسطوره به روایت خواجوی کرمانی/ کتایون مزداپور"، "تقابل زبان شناختی عناصر صوری و محتوای در سبک خواجو/ مهرانگیز نوبهار"، "مروری بر غزلهای حضریات صنایع الکمال/ عبدالوهاب نورانی وصال"، "مسافرتهای خواجو/ سعید نیاز کرمانی "و "خواجوی کرمانی و چین/ هوی جانگ ."
"نخلبند شعرا "شامل مجموعه مقالات کنگره جهانی بزرگداشت خواجوی کرمانی است که از 23الی 26مهرماه 1370برگزار گردید .جلد نخست از این مجموعه متضمن 46مقاله از استادان دانشگاه و نویسندگان مختلف است که با عناوینی از این دست فراهم آمده است" .خواجوی کرمانی از نظر قصیدهسرایی/ عبدالعلی ادیب برومند"، "طرز سخن خواجو/ حسن انوری"، "خواجگان کرمان/ محمد ابراهیم باستانی پاریزی"، "نقدی بر مثنوی گل و نوروز کمالالدین خواجوی کرمانی/ بهروز ثروتیان"، "عرفان خواجو/ اسماعیل حاکمی"، "خواجو و حافظ/ بهاءالدین خرمشاهی"، "حافظ و طرز سخن خواجو/ علیرضا ذکاوتی قراگزلو"، "کتابشناسی خواجوی کرمانی/ ابوالقاسم رادفر"، "همراه خواجو بر مزار برهانالدین کوهنبانی/ محمود روحالامینی"، "تحقیق در قصاید خواجو/ سید ضیاءالدین سجادی "، "سام نمونهای از یلان سترگ/ بهمن سرکاراتی ."
عطار عارف شاعري است كه با تاليف تذكره الاوليا نقش شگرفي در حوزه ادبيات منثور فارسي احراز کرده و يكي از شيرينترين شاهكارهاي عرفاني ادب ايران را به يادگار گذاشته است. اخلاص مولف به همراه بي پيرايگي زبانش موجب شده است كه تنها كتاب نثر او از برجستهترين آثار تاريخ تصوف ايران شمرده شود و در رديف اسرارالتوحيد محمدبن منور در فرهنگ و شكلگيري و ترويج تصوف از منابع قابل اعتماد قرار گيرد. عطار بيش از محتوا در ساختار اين اثر موثر بوده و چون هدف تعليمي داشته با زباني ساده و رسا به القاي مطلب پرداخته است. شيفتگي او به اقوال عرفا در سراسر كتاب مشهود است. او سخن مشايخ را بعد از آيات و احاديث بهترين راهنماي بشر ميداند و سالكان را با آن چراغ به جانب سعادت جاوداني رهنمون ميسازد و به اين خاطر كتاب خود را بهترين پديده آفرينش قلمداد ميكند. اينجا با نگاهي گذرا به احوال و آثار عطار ابتدا صورت و محتواي تذكره الاوليا و اعتقادات عرفاني مولف كه در لابه لاي اقوال مشايخ نهفته است، ميآيد. سپس ارزشهاي تاريخي، عرفاني و ادبي كتاب و نهايتا شيوه كاربرد آيات و احاديث آن مورد ارزيابي قرار ميگيرد.
در بنیان داستانهای حماسی ایران، صدها موضوع بشری است که چشم عالم را به حیرت افکنده، امّا موضوع «نامجویی» از درخشندگی بیشتری برخوردار بوده است. نام و نامجویی، نقشهای گوناگونی را در داستانهای حماسی شاهنامه رقم زده و مضامین مختلفی را به خود اختصاص داده است. پهلوانان شاهنامه برای به دست آوردن نام، به پیکار برمیخیزند و برای حفظ آن جان میبازند. نام عالیترین خواسته فردوسی و پهلوانان شاهنامه است که در این مقاله، آن را کلیدیترین واژه داستانهای باستانی ایران معرفی کرده و از منسجمترین و شاخصترین مؤلّفهها در حماسة ملّی ایران قلمداد کردهایم.