کتابخانه مجازی ادبیات

اين كتاب از سه بخش تشكيل شده است: آرا و افكار صوفيه؛ اعلام و مشايخ صوفيه؛ آثار و رسايل صوفيه. دومين جلد از مجموعه يادداشت‌های مجتبي مينوي به يادداشت‌هاي مربوط به تصوف و متصوفه كه جزو يادگارهاي فرهنگي مينوي ذيل شماره‌هاي 27 تا 30 معرفي شده، اختصاص دارد. نخستين جلد يادداشت‌هاي محتوي يادداشت‌هاي مربوط به «روش تحقيق» و «رجال» در سال 1375 چاپ و منتشر شد. در ابتداي كتاب در توضيح صوفي آمده است: «صوفيان را از بهر آن صوفي خوانند كه سرهاي ايشان روشن (صافي) بود و اثرهاي ايشان پاكيزه (نقي) بود و اسرار بواطن راست و آثار ظواهر را، و بشربن‌الحارث گفته صوفي آن باشد كه دل خويش را به خداي صافي كرده باشد، و بعضي گفتند صوفي آن باشد كه معاملت او با خداي صافي باشد و كرامت خداي نيز او را صافي باشد و قومي گفتند صوفيان را از بهر آن صوفي خوانند كه در صف اول‌اند پيش خدا يعني به بلند همت‌هاي ايشان و به اقبال كردن دل‌ها به وي ايستادن سرها پيش او.»

این کتاب حاوی مباحثی است درباره روش تحقیق، تهیه مقالات تحقیقی، شناخت منابع و ماخذ و نحوه استفاده از آن‌ها در رشته‌های ادبیات و علوم انسانی .از جمله سرفصل‌های کتاب عبارت‌اند از :ابزار کار محقق، بررسی متن، منابع تحقیق در ادب فارسی و عربی، یادداشت‌برداری و تنظیم مطالب، استفاده از مراجع، شرح متون مشکل، اشاره‌ای به انواع خط، انواع شعر، و سخنی کوتاه پیرامون ادب قبل از اسلام و بعد از اسلام.

صادق هدايت، شاخص‌ترين نويسنده ادبيات سياه در عرصه داستان‌نويسي معاصر ايران است که آثارش بر پايه ياس و نااميدي بسيار شکل گرفته است. هدف از اين نوشتار، شناسايي زمينه‌ها و عواملي است که به سياه‌نويسي وي منجر شده است. در اين مقاله، نخست از نشانه‌هاي نااميدي در احوال و آثار صادق هدايت بحث شده و آنگاه زمينه‌هاي موجد ياس در وجود هدايت و در تار و پود آثارش با رويکردهاي تاريخي، جامعه‌شناسانه و روانشناسانه مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و تاکيده شده است که ياس‌گرايي هدايت علاوه بر اينکه در خصوصيات روحي و ويژگي‌هاي شخصيتي او ريشه داشت؛ معلول اوضاع و احوال سياسي و اجتماعي دوران و وضع خانوادگي او و همچنين محصول جريان‌هاي فکري ـ ادبي رايج در نيمه اول قرن بيستم بود. مجموعه اوضاع فرهنگي، سياسي و اجتماعي خاص عصر هدايت در کنار ويژگي‌هاي فردي و خانوادگي، او را با تناقض‌ها و دوگانگي‌هاي فکري و رفتاري روبه رو کرد و زمينه‌ساز گرايش او به سمت ترديد و ياس شد.

ساختارگرایی با طرح ایده نظام، به بسط چشم‌اندازی فراگیر در تحلیل متون می‌پردازد که در طی آن همه اجزای درونی متن به یکدیگر مرتبط و کارکرد هر جزء، وابسته به نظام تلقی می‌شود. روایت به سبب بنیان علّی و معلولی، انسجام و ظرفیت بالایی که در تحلیل ساختاری دارد، توجّه بسیاری از روایت‌شناسان را به خود جلب کرده است. در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از آرای روایت‌شناسان ساختگرا، ساختار روایی سه منظومه الهی‌نامه، منطق‌الطّیر و مصیبت‌نامه ـ که دارای فُرم روایی مشابهی هستند ـ با روش توصیفی ـ تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد و قراردادها و قواعد حاکم بر روایت‌های عطّار کشف و معرّفی شود. این بررسی نشان می‌دهد که در ساخت صُوری روایت، «سفر» عنصر مرکزی و انسجام بخش منظومه‌هاست. از این رو، کارکردها و کُنشگران حول این عنصر پردازش می‌شوند. با انطباق این عنصر در مفهوم عرفانی منظومه‌ها، مشخّص می‌شود که ساحت عرفانی و به تَبَع آن، مفهوم صیرورت و «شدن»، به نحو چشمگیری ساختار روایت منظومه‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. ساختار روایی منظومه‌ها، ساختاری لایه لایه است که ساحت زبانی و صوری روایت، ارتباطی دیالکتیک با ساحت بطنی و تأویلی دارد و همین امر به روایت، جنبه‌ای ذهنی و درونی داده است.