تاریخ ترجمهها به زبان فرانسه، قرن نوزدهم (1815 ـ 1914) جلد سوم اثری است و زین که در چهار جلد طرحریزی شده و قرار است دستاوردهای ترجمه از زبانهای گوناگون به زبان فرانسه طی قرنهای پانزدهم تا بیستم را در بر گیرد. جلدهای اول و دوم و چهارم، به ترتیب به قرنهای پانزدهم و شانزدهم؛ هفدهم و هجدهم و بیستم اختصاص یافتهاند. در این مجموعه، ترجمه بعضی از آثار مشرق زمین از جمله فارسی به زبان فرانسه نیز معرفی شدهاند. تاریخ ترجمهها حاصل اجری طرحی وسیع در مرکز تحقیقات ادبیات تطبیقی دانشگاه سوربن است که به دستاورد مترجمان فرانسوی محدود نمانده و براساس زبان مقصد(فرانسه)، آثار مترجمان غیرفرانسوی را نیز شامل است.
کتاب حاضر مرجعی است برای دانشجویان رشته علوم اجتماعی و جامعه شناسی که طی آن، واژهنامهای از زبان عامیانه مردم شناختی به دو زبان فرانسه انگلیسی و انگلیسی فرانسه فراهم آمده است، هر واژه با ترجمه فارسی آن همراه است .
فرهنگ اصطلاحات حقوقی فارسی – فرانسه که جلد یکم آن اکنون منتشر می شود. برای آماده کردن دایره المعارف تمام مقررات قانونی کشور در زمان های گوناگون یاری می کند. برای آماده کردن دائره المعارف، تمام مقررات قانونی کشور، مثل آیین نامه، اساسنامه، تصویبنامه، قوانین تمام دوره های قانون گذاری، رویه قضایی، عهدنامه ها و کتاب های حقوقی به کار رفته اند برگه تهیه شده است. در این فرهنگ حقوقی تمام واژه ها و اصطلاحاتی که برای تنظیم دایره المعارف استخراج شده است به کار نرفته است، بلکه از قریب پنجاه هزار واژه و اصطلاح برای نوشتن این فرهنگ استفاده می شود. به این دلیل که محققان دایره المعارف و فرهنگ تا این حد را برای تنظیم این فرهنگ کافی دانسته اند و با این حال واقعیت این است که قلمرو این فرهنگ گسترده تر از نام آن است. به زبان دیگر در این فرهنگ تنها واژه ها و اصطلاحات حقوقی ضبط نشده است بلکه بسیاری از واژه ها و اصطلاحات علوم اداری، علم اقتصاد و علم سیاست نیز در این فرهنگ به چشم می خورد. به این دلیل ساده که مرزبندی دقیق میان قلمرو هریک از شاخه های دانش های علوم اجتماعی دشوار است. انتخاب موضوع این نخستین تالیف اتفاقی نبوده بلکه عمدی است: ریشه تقریبا تمام مقررات حقوقی امروز ایران را باید در زبان فرانسه جست. به بیان دیگر مقررات حقوقی امروز ایران را باید در زبان فرانسه جست. به بیان دیگر مقررات حقوقی ما ترجمه و اقتباس از مقررات حقوقی فرانسه است. ترجمه بسیاری از این واژه ها و اصطلاحات یکنواخت نیست و در برابر یک واژه و اصطلاح زبان فرانسه حقوقدان ما واژه ها و اصطلاحات گوناگونی را در ترجمه به کار برده اند و به همان صورت وارد مقررات رسمی شده است....
تدوین دستور زبان فارسی تاریخی اروپایی ایرانی دارد. از اوایل قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم چندین دستور فارسی به زبانهای اروپایی منتشر شد. این دستورها توسط خاورشناسان و گاهی هم با همکاری ایرانیان داخل و خارج از کشور تنظیم میشد. انتشار آنها پاسخی به نیاز روزافزون مطالعات ایرانی بود که در مراکز مهم خاورشناسان اروپا انجام میگرفت. میرزا صالح شیرازی و ویلیام پرایس بالاتفاق در شیراز و در لندن، میرزا ابراهیم در لندن و الکساندر شودزکو (خودزکو) در پاریس، بیشترین جد و جهد را در این زمینه مبذول داشتند. بخش اول این مقاله به بررسی و تشریح روند تاریخی دستور زبان فارسی در نیمه اول قرن نوزدهم میپردازد.
آثار سید حسینی، مترجم و مؤلف فرانسه زبان ایرانی، به اندازه کافی شناخته شدهاند و نیازی نیست که ما در اینجا به معرفی آنها بپردازیم. اما اخیراً انتشار اثر استادانهی او،"مکتب های ادبی" (1376)، امکان آن را برای ما فراهم کرده است تا این بار او را از خلال این تألیف بزرگ و ارزشمند بشناسیم. وسعت تحقیقاتش،که ابعاد بی حصر و حدی یافتهاند،او را وادار نمودهاند تا عملاً اذعان بکند که اثرش به صورت نوعی تاریخ ادبیات غربی در آمده است، مضافاً بر اینکه این اثر بر اساس یک کتاب کتابشناسی در عین حال غنی و متنوع نوشته و ارائه شده است. لکن علی رغم این ابهام ظاهری، او توانسته است با تسلط تمام به موضوعی که به خوبی با آن آشنایی دارد بپردازد و در آن مکتبهای ادبی غربی را از مبادی آنها، با پیش کلاسیسیسم، تا اگزیستانسیالیسم در ایام ما، معرفی بکند. به همین روی تمایل زیادی داریم که در این نوشته، که امروزبخش اول آن را ارائه میکنیم، به طور اصولی و منظم به بررسی و بحث این مکتبهای معرفی شده و نیز به بنیانگذاران و آثار ادبی بپردازیم.