کتابخانه مجازی ادبیات

این جزوه مطالبی است که نویسندگان در ماهنامه «علم و جامعه» در پاسخ دکتر حسن سالمی نگاشته‌اند و خواهان توضیحاتی از ایشان گردیده‌اند. نوشتار حسن سالمی با عنوان «دکتر بقائی و دکتر مصدق» در شماره 168 مجله «علم و جامعه» منتشر شده که این نوشتار در پاسخ به آن نگاشته شده است.

دبیرستان محمودیه کاشان که نخستین سالنامه آن این کتاب است، در سال 1332 شمسی دوره ریاست فرهنگ جناب آقای داورپناه افتتاح شد. ساختمان این دبیرستان که از لحاظ اسلوب و موقعیت و محل از بهترین تأسیسات آموزشی فرهنگ کاشان بود، به همت حسن کاشانیان از بازرگانان مقیم تهران ساخته و در اختیار فرهنگ گذاشته شد.

فلسفه ادبیات حوزه مهمی از زیبا‌شناسی تحلیلی است. با این حال پیش از آنکه آیلین جان و دومینیک مک‌آیور لوپس کتاب بی‌نظیر خود را تدوین کنند، جُنگی مختص این حوزه نداشتیم. جای خالی چنین جُنگی به شدت احساس می‌شد و این کتابی است که من در کلاس‌های فلسفه ادبیات خود درس داده‌ام و خواهم داد. ساختار این کتاب مانند کتاب‌های دیگری است که پیش از این در مجموعه «جنگ‌های فلسفی» انتشارات بلکول منتشر شده‌اند و کتاب براساس موضوع‌های مطرح در این حیطه به چند بخش تقسیم شده است که البته یک بخش در این میان استثناست (بخش نخست کتاب با عنوان «منابع کلاسیک» که چند متن کلاسیک را در بر می‌گیرد). هفت بخش دیگر فلسفه ادبیات به ترتیب از این قرارند: «تعریف ادبیات»، «هستی‌شناسی ادبیات»، «داستان»، «احساسات»، «استعاره»، «تفسیر» و «ارزش‌های ادبی». این هشت بخش در مجموع شامل 45 مقاله (363 صفحه) هستند. گردآورندگان مقدمه‌ای کوتاه بر هر بخش نوشته‌اند و این مقدمه‌ها در عین اختصار بسیار روشنگرند.

مقاله حاضر بر آن است تا گفتمان درونی کتاب دا را که به نظر می‌رسد با گفتمان جامعه [کدام گفتمان جامعه؟] نیز در ارتباط است [مگر می شود گفتمانی با گفتمان‌های دیگر جامعه ارتباط نداشته باشد؟] با تکیه بر نظریه و روش فرکلاف بررسی و تحلیل کند. سوال اصلی این مقاله، چگونگی بازنمایی نقش‌های جنسیتی در خاطرات دا است و اینکه نویسنده برای فاصله گرفتن از گفتمان قالب جامعه درباره نقش‌های زنان چه روش‌هایی را در پیش گرفته و در این راه تا چه اندازه موفق بوده است. به عبارت دیگر، آیا دا کتابی است که از گفتمان مردانه فاصله گرفته و فرهنگی عینی زنانه‌ای را ساخته یا این کتاب نیز در فرایند گفتمان سنتی گرفتار آمده است.