دانش تاریخ در اسلام، بر پایه دورههای پشت سرهم و در قالبها و انگیزههای گوناگون، پیدایی یافته است و برابر دگرگونی و گسترش روشن تاریخی، در گونه گون رنگها و روشها، آشکار شده است. اندیشه تاریخ اسلامی، در سال شانزدهم، به روزگار خلافت «عمربن خطاب» پس از گفتگو و رسیدگی میان صحابه شکوفا گردید. پس از آن که پیروی از تاریخ رم و ایران را ترک گفتند، همگی بر آن شدند تا «آغازی» برای تاریخ اسلامی، جهت رخدادههای بزرگی که در جامعه تازی خود، نمودار گردید، بیابند. از این رو، علی بن ابی طالب (ع)، بدانان خاطرنشان ساخت تا هجرت پیامبر (ص) را، آغاز تاریخ به شمار آورند. زیرا کسی که با او مهاجرت کرد، میان درستی و نادرستی، جدایی انداخت. این کار پدیدهای بزرگ در تاریخ اسلام به شمار میرود.
ایران از آغاز تاریخ، سرچشمه نیکی و قدرت، زیبایی و فضیلت بوده و جهان اگر از یونان هماهنگی و زیبایی و از رم قانون و هنر را آموخت، از ایران ترکیبی از هر چهار را فراگرفت. در این کتاب نویسنده کوشیده به تمدن و فرهنگ ایران نگاهی گذرا افکند و به نقش ایرانیان در پایهگذاری تمدن جهان و کوشش آنها در توسعه تمدن و فرهنگ و خدمات آنها در سیر تکامل بشری و حتی اخذ فرهنگ و تمدن دیگران و پرمایهنمودن و کاملکردن آن تمدن و انتقال آن به جوامع دیگر اشاره کرده است.
اسلام در جامعه جاهلی شبه جزیره عرب ظهور کرد؛ این امر پدیده تازهای بود و میبایست برای اثبات حقانیت خود دلایل یا معجزاتی ارائه میکرد. قرآن کریم یکی از این معجزات بود. در آغاز خواندن قرآن بیشتر جنبه کسب ثواب اخروی و انگیزه عبادی داشت؛ اما در دورههای بعد، سرچشمه تحولات عظیم علمی واقع شد و تأثیر خود را در تمامی زمینهاهی عبادی، عقیدتی، فکری، عقلی، علمی و ... بهجا گذاشت. برای آشنایی با چگونگی این تأثیرگذاری، این کتاب به نگارش درآمده است. سعی نویسنده بر این بوده که مباحث را به شکلی ساده، قابل فهم و کامل ارائه کند و همچنین منابع را برای هر بخش برای مطالعه بیشتر ذکر کرده است. ویژگی دیگر این کتاب فصلبندی آن به تناسب موضوع است. در این کتاب تأثیر قرآن در علوم نحو، بلاغت، قرائت، و تجوید بررسی شده است.