کتابخانه مجازی ادبیات

از آنجايي که استعاره در زبان رخ مي‌دهد، مي‌تواند براي شناخت ايدئولوژي ابزار مناسبي باشد. انتخاب استعاره‌هاي متفاوت در متن توسط کاربران زبان، نشان‌دهنده ايدئولوژي غالب کاربران است، در عين حال ايدئولوژي‌هاي متفاوت درجهت نهادينه کردن باورهاي بنيادينشان مي‌توانند به توليد استعاره‌هاي متفاوت دست بزنند. در اين مقاله، از راه بررسي کارکردهاي استعاره در دستگاه ايدئولوژي و همچنين نقش استعاره در بافت اجتماعي پيوند ميان استعاره و ايدئولوژي مطالعه مي‌شود.

یکی از انواع انسجام واژگانی، باهم آیی‌ها هستند که به عنوان صورت‌های زبانی از مهم‌ترین مشخصه‌های هر زبان به شمار می‌روند و با واژه‌شناسی و معناشناسی ارتباط ناگسستنی دارند. بررسی باهم آیی‌ها در آثار شاعران و نویسندگان پهنه ادب فارسی، امری قابل توجه است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی خمسه نظامی از منظر باهم آیی‌ها است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهدکه باهم آیی‌ها درخمسه نظامی بر سه نوع هستند: باهم آیی‌هایی که در آنها میان واژه‌های هم آیند، روابط مفهومی وجود دارد. انواع این روابط مفهومی عبارت‌اند از: ترادف معنایی، تضاد و تقابل و شمول معنایی. نوع دیگر، باهم آیی‌هایی هستند که از ترکیب اسم و صفت به وجود می‌آیند و در آخر، باهم آیی‌های تلمیحی می‌باشند که خود بر دو قسم هستند: باهم آیی‌های ملهَم از قرآن و باهم آیی‌های اساطیری. بررسی با هم‌ آیی‌ها در خمسه نظامی می‌تواند گامی در راستای شناخت بیش ازپیش زبان این شاعر نامیِ قرون پنجم و ششم هجری به شمار رود. این مطلب می‌تواند تأییدی بر انسجام، استواری و پختگی زبان نظامی درنظر گرفته شود.