اين مقاله به بررسي هويت فرهنگي ايران در قالب اشعار حافظ ميپردازد و درصدد اثبات اين مطلب است كه حافظ به تقابلهاي فرهنگي و نمودهاي آن در زبان و عصر خود، توجه ويژهاي داشته است. ترکيباتي چون پير مغان، جام جم، مانويت و شادي و مضامين برگرفته از شاهنامه، چون ننگ و نام و... ريشههاي تاريخي و اسطورهاي اين اشعار را در ايران پيش از اسلام و ايران پس از اسلام نشان ميدهد. سپس به بررسي جلوهها و نشانههاي فرهنگ ايراني اسلامي در شعر حافظ ميپردازيم و با تحليل بيتهاي داراي اين نشانهها، تلاش حافظ را در پيوند ميان اين مفاهيم با هويت ايراني ـ اسلامي که موجب استحکام مرزهاي جغرافيايي تازهاي در ميان مردم ايران شده است، بيان ميكنيم.
این کتاب خواننده با را یک سلسله تحولات مهم مذهبی و احیاناً اجتماعی که از زمان زرتشت تا فیام مازیار در ایران به وقوع پیوسته، آشنا میکند و تحولات مذکور را تا آنجا که ممکن است با چهرههای واقعی خود به خواننده مینمایاند. در این کتاب مباحثی چون مذاهب ایرانی، آیین زرتشتی، مانی و مانویت، مزدک، اختلاف طبقاتی در ایران باستان و قیامهای ایران طرح شده است.
نویسنده در این کتاب کوشیده هویت ملی را به عنوان یک مقوله علمی جامعهشناسانه مورد مطالعه قرار دهد. نویسنده کوشیده بر اساس واقعیتها و ضرورتهای موجود جامعه که عبارت است از وجود زبانها و قومیتهای گوناگون (که عموماً از آزادیها و حقوق واقعی خود بیبهره ماندهاند) و ضرورت تاریخی تمتع از این آزادیها در عین حفظ وحدت ملی از سوی دیگر ارتباطی منطقی ایجاد کند. وی توانسته با طرح علمی مقوله هویت ملی، جایگاه آن را میان سایر هویتهای قومی و دینی و ... مشخص نماید.
نویسنده قبل از ورود در متون تفسیری، اسطوره و شناخت و جایگاه تصویرها و نمادگرایی و جایگاه اسطوره در قرآن را بررسی میکند .وی در فصل اول، علم حضوری و علم حصولی و نسبت آنها را با اسطوره ارزیابی مینماید .در فصل دوم، سیر نزولی عالم و رویا و خیال و کهانت را تبیین میکند .در فصل سوم کتاب، رمز و نماد و سمبل و نشانه و تمثیل و مجاز و استعاره، مرزبندی و تفکیک میشود .نویسنده پس از ذکر این مقدمات نمادهای دایره، مربع، مثلث، شاه و شاهزاده، آب، پرندگان، ارقام، اژدها و ماندالا، و درختان را تاویل میکند . فصل چهارم کتاب به قرآن و متنو تفسیری اختصاص دارد .در این فصل واژه اسطوره در یک یک آیات، بررسی و بعضا با متنو تفسیری مقابله و موازنه میگردد .نویسنده در پایان کتاب، نگرش اسطورهای را با توجه به روضه الجنان ابوالفتوح رازی و قصص القرآن سورآبادی و تفسیر طبری و کشف الاسرار میبدی ریشهیابی و نقادی میکند .
مقاله حاضر به بررسي انعکاس غزل اول ديوان حافظ، در آينه ترجمه سه مترجم زبان ترکي ميپردازد و توانايي اين سه مترجم را در ارايه تصويري درستتر از غزل مربوطه، به مقايسه مينشيند و از اين راه تلاش ميکند به نتايج و اصولي در امر ترجمه برسد.