کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب خواننده را از طرز اندیشه حکمای اسلامی درباره جسم و جوهر و عرض و صورت و آسمان و زمین و فرشتگان جان و خرد که زبرسوی این جهانند آگاه می سازد. و حقیقت مبدا و معاد و حشر و نشر و بعث و میزان و صراط و دوزخ و بهشت و جز آن را آشکار می کند و پایه عقاید را بر اساس استوار می نهد و ره پروردگار گیتی و دادار جهان را بر پویندگان آسان می سازد. نگارنده در این نقد جز دوره مباحث فلسفی از آغاز هستی تا روز رستاخیز که ویژه دیگر کتب فلسفی است پژوهشهای دانایان درباره مراحل پس از مرگ را گرد آورد. و در هر بحثی تا حدود توانایی از افکار شعرای عالیقدر که بدانها استناد توان کرد مایه گرفت؛ و سره آنرا با ذکر مآخذ دست داد.

این کتاب دربرگیرنده سه رساله کهن از عبدالرحمن جامی است. رساله اول با عنوان لوایح را جامی حدود سال 870 به نگارش درآورده است. رساله دوم متنی است در شرح «رباعی چند در اثبات وحدت وجود و بیان تنزلاتش به مراتب شهود» که جامی خود سروده «اما چون ترجمان زبان را به واسطه رعایت قافیه میدان عبارت تنگ بود .... لاجرم در ذیل آن رباعیات از برای تفصیل مجملات و توضیح مشکلات کلمه‌ای چند منثور از سخنان کبرای دین و عرفای اهل یقین» برافزود. این رساله 44 رباعی دارد که در اول رجب سال 876 هجری به پایان رسیده است. رساله سوم این مجموعه موسوم است به لوامع در شرح قصیده خمریه ابن فارض.

ادبیات تطبیقی از دیدگاه مکتب فرانسوی، شاخه‌ای از تاریخ ادبیات است که به بررسی روابط تاریخی در میان دو یا چند ادبیات ملی می‌پردازد. مکتب تطبیقی آمریکا نیز ادبیات تطبیقی را پژوهشی بین رشته‌ای می‌داند که به مقایسه ادبیات ملت‌ها با یکدیگر و بررسی رابطه ادبیات با سایر رشته‌های علوم انسانی و هنرهای زیبا می‌پردازد. ادبیات تطبیقی در مفهوم علمی آن نخست در فرانسه پدید آمد؛ آن گاه به بعضی از کشورهای غربی چون آلمان، ایتالیا، آمریکا و ... راه یافت و سپس روانه شرق دور و دیگر کشورها چون ایران گردید. ایران در زمره نخستین کشورهای آسیایی است که به تاسیس ادبیات تطبیقی پرداخته است اما پژوهش‌گران ایرانی غالباً با نادیده انگاشتن نظریه‌های ادبیات تطبیقی به پژوهش‌های عملی و کاربردی در این حوزه پرداخته‌اند. این امر منشا بسیاری از آشفتگی‌ها و یا کژتابی‌های ذهنی و فکری‌ای است که امروز در حوزه ادبیات تطبیقی فارسی وجود دارد.

خنساء از بزرگ‌ترين زنان شاعر ادب عربي است و در زمينه رثا چنان مشهور است که کم تر شاعر تازي به پاي او مي‌رسد. مرثيه‌هاي او در سوگ دو برادرش صخر و معاويه حاکي از احساسات زنانه و عاطفه سرشار او است. خنسا با انتخاب مجموعه‌اي از گوش نوازترين قوافي و مناسب‌ترين اوزان و به کارگيري صنايع لفظي و معنوي‌اي مثل جناس، طباق، سجع، ترصيع، تسميط و ساير افزاينده‌هاي موسيقايي و ايجاد پيوند بين مضمون و موسيقي مرثيه‌هاي خود توانسته احساسات زنانه و حزن و اندوه دروني خود را به بهترين وجه به خواننده القا کند. پژوهش حاضر بر آن است که با روش کتابخانه‌اي و استفاده از شيوه تحليل ساختار و محتوا، موسيقي اشعار خنسا و پيوند آن با مضمون رثا را که وجه غالب اشعار اوست، مورد بررسي و واکاوي قرار دهد.